Ισπανία και Γερμανία έχουν διαφορετικά νομίσματα!

Έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δείχνει ότι τα νοικοκυριά στη Βόρεια Ευρώπη έχουν πολύ χαμηλότερο καθαρό πλούτο από τα αντίστο...

Έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δείχνει ότι τα νοικοκυριά στη Βόρεια Ευρώπη έχουν πολύ χαμηλότερο καθαρό πλούτο από τα αντίστοιχα της Νότιας Ευρώπης.

Ο μέσος όρος της αξίας των καθαρών περιουσιακών στοιχείων ανά νοικοκυριό στη Γερμανία είναι μόλις κάτω από €200.000, ενώ στην Ισπανία αντιστοιχούν σε €300.000 και στην Κύπρο σε €670.000. Όχι, δεν πρόκειται για τυπογραφικό λάθος. 

Έγινε μεγάλος ντόρος στις γερμανικές εφημερίδες, οι οποίες υποστήριξαν ότι οι φτωχοί Γερμανοί διέσωζαν τους πλούσιους Κύπριους. Η ερμηνεία αυτή είναι λανθασμένη. Ωστόσο, η αλήθεια που κρύβεται πίσω από αυτά τα αντι-διαισθητικά ευρήματα, είναι ακόμα πιο ανησυχητική. Αυτό που δείχνει η έρευνα, δεν είναι η διαφορά του πλούτου, αλλά οι de facto συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταξύ των οικονομιών της ευρωζώνης. Δεν είναι λοιπόν μία μέτρηση του καθαρού πλούτου, αλλά των ανισορροπιών. Και, οι ανισορροπίες αυτές είναι τεράστιες.

Από την έναρξη της ευρωζώνης, οι μισθοί και οι τιμές καταναλωτή έχουν παραμείνει σε γενικές γραμμές σταθερές στη Γερμανία. Στη Νότια Ευρώπη, το γενικό επίπεδο των μισθών και των τιμών έχει αυξηθεί χρόνο με το χρόνο. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, η συνεχιζόμενη διαφορά του πληθωρισμού έχει οδηγήσει σε μεγάλη απόκλιση στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Γι’ αυτό το λόγο, ένα διαμέρισμα στο Μιλάνο κοστίζει πολύ περισσότερο από ένα διαμέρισμα στο Μόναχο, την πόλη με τις υψηλότερες τιμές ακινήτων στη Γερμανία. Ένα γερμανικό ευρώ αγοράζει πολύ περισσότερη ακίνητη περιουσία στο Μόναχο, από ότι ένα ιταλικό ευρώ στο Μιλάνο.

Στη φρενήρη γερμανική συζήτηση σχετικά με τα στοιχεία αυτά, το σημείο εστίασης είναι ο διάμεσος (median) –η στατιστική μέθοδος που εντοπίζει την ακριβή μέση τιμή αν κατατάξουμε τα νοικοκυριά με βάση τον πλούτο. Εξετάζοντας τη διάμεσο, η διαφορά γίνεται ακόμα πιο ακραία. Σε χώρες με εξαιρετικά μεγάλες διαφορές πλούτου, όπως η Γερμανία, όπου μερικοί απίστευτα πλούσιοι άνθρωποι κατέχουν ένα μεγάλο μερίδιο της γης και των ακινήτων, η διάμεσος είναι σημαντικά χαμηλότερη από το μέσο όρο.

Σύμφωνα με τις μετρήσεις της διαμέσου, τα γερμανικά νοικοκυριά καταλαμβάνουν την τελευταία θέση μεταξύ όλων των χωρών της ευρωζώνης, με καθαρή περιουσία μόνο €51.000, ενώ η διάμεσος για τα κυπριακά νοικοκυριά αντιστοιχεί σε καθαρό πλούτο αξίας €267.000. Η εξήγηση για το χάσμα αυτό, είναι το χαμηλό ποσοστό ιδιοκτησίας στη Γερμανία –πολύ λιγότερο από 50 τοις εκατό. Αυτό σημαίνει ο μέσος γερμανός δεν είναι ιδιοκτήτης σπιτιού, ενώ ο μέσος Κύπριος ή ο μέσος Ισπανός, είναι.

Η διάμεση τιμή είναι σίγουρα το σωστό είδος στατιστικής που θα χρησιμοποιήσει κανείς αν θέλει να υποστηρίξει ότι ο τυπικός Γερμανός είναι πιο φτωχός από τον τυπικό Ισπανό. Ωστόσο, η δήλωση αυτή στερείται νοήματος, καθώς βασίζεται σε διανομές εντός των χωρών. Αν θέλει κάποιος να κάνει συγκρίσεις μεταξύ όλων των χωρών, η καλύτερη λύση είναι ο μέσος όρος. Η διαφορά στον μέσο όρο δεν είναι τόσο δραματική, αλλά εξακολουθεί να είναι μεγάλη.

Αν ο μέσος καθαρός πλούτος στη Γερμανία είναι €200.000 ανά νοικοκυριό και ο μέσος καθαρός πλούτος είναι €300.000 στην Ισπανία, και αν συνεχίζω να πιστεύω ότι οι Γερμανοί δεν είναι στην πραγματικότητα λιγότερο πλούσιοι ως έθνος, ανά νοικοκυριό, τότε το χάσμα αυτό μου δείχνει τον ελάχιστο βαθμό στον οποίο θα έπρεπε η Γερμανία και η Ισπανία να προσαρμόσουν τις πραγματικές τους συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Στην πραγματικότητα, η διαφορά είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερη. Τυχαίνει να πιστεύω ότι το μέσο γερμανικό νοικοκυριό είναι πλουσιότερο από το μέσο ισπανικό. Αν η υπόθεση μου είναι σωστή, τότε η ανισορροπία μεταξύ Γερμανίας και Ισπανίας, όπως εκφράζεται μέσω των στοιχείων αυτών, θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη.

Σε μία νομισματική ένωση, οποιαδήποτε προσαρμογή μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσα από πραγματικές κινήσεις μισθών και τιμών. Εφόσον η Γερμανία δεν έχει διογκωμένο πληθωρισμό, και ούτε κινδυνεύει από προβλήματα πληθωρισμού στο μέλλον, δε βλέπω καμία πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο σε μακροπρόθεσμη βάση. Το συμπέρασμά μου είναι ότι, μακροπρόθεσμα, η προσαρμογή αυτή θα συμβεί τελικά με την ονομαστική μεταβολή στις συναλλαγματικές ισοτιμίες –πράγμα που σημαίνει ότι κάποιος θα πρέπει να αποχωρήσει από την ευρωζώνη, ή να καταφύγει σε ένα παράλληλο νόμισμα.

Για να το θέσουμε και αλλιώς: αν η ίδια νομισματική μονάδα μας δίνει υψηλότερο ποσοστό πλούτου στην Ισπανία από ότι στη Γερμανία, και εφόσον γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο δε μπορεί να αληθεύει, τότε κάτι δεν πάει καλά με τη νομισματική μονάδα. Η άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με τα στοιχεία, ωστόσο δεν παρατηρώ κάποιο λάθος στις στατιστικές μεθόδους που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ. Ίσως υπολόγισαν λάθος τις τιμές των σπιτιών. Οι στατιστικολόγοι έχουν δυσκολία στο να συμπεριλάβουν την πτώση των τιμών μετά το σκάσιμο μίας φούσκας. Ωστόσο, αυτού του είδους οι αποκλίσεις, πάλι δε θα μπορούσαν να εξηγήσουν μία τόσο μεγάλη διαφορά.

Πράγματι, η άποψη αυτή συνδέεται και με ανεπίσημα στοιχεία. Γυρνώντας για λίγο πίσω στο 1999, η δική μου εμπειρία ήταν ότι τα εστιατόρια και τα ταξί στο Βερολίνο ήταν φθηνότερα από τα εστιατόρια ή τα ταξί στις Βρυξέλλες ή στο Παρίσι, αλλά οι διαφορές αυτές έχουν γίνει πλέον ακραίες. Περιέργως, η διαφορά τιμής επηρεάζει και τα εμπορεύσιμα αγαθά: Οι ευρωπαϊκές διασυνοριακές αγορές λιανικής δεν λειτουργούν αποτελεσματικά.

Αυτά, με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η (ενιαία) νομισματική μονάδα δεν είναι πραγματικά η ίδια σε όλη την ευρωζώνη –ότι η Ισπανία και η Γερμανία έχουν ουσιαστικά διαφορετικό ευρώ. Για αυτόν τον λόγο πιστεύω ότι είναι λογικότατο οι Νότιοι Ευρωπαίοι να μεταφέρουν τα χρήματά τους σε λογαριασμούς του βορρά –διότι, επί του παρόντος, αυτός είναι ο μόνος τρόπος να διατηρήσουν την αξία των ευρώ τους σε μακροπρόθεσμη βάση.

Φυσικά, δεν περιμένω ότι η ΕΚΤ ή οποιοδήποτε άλλο ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο, θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ευρώ δεν είναι το ίδιο σε Γερμανία και Ισπανία. Η δουλεία τους είναι να αρνηθούν κάτι τέτοιο. Ωστόσο, η επιβολή των ελέγχων κεφαλαίου στην Κύπρου έχει πλέον θέσει προηγούμενο. Η Κύπρος έχει πλέον νέο νόμισμα. Το αποκαλώ «κυπριακό ευρώ». Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΚΤ, η Γερμανία έχει και αυτή το δικό της νόμισμα –το γερμανικό ευρώ- και είναι σημαντικά υποτιμημένο.

Πηγή