Η απολογία του ΔΝΤ προς την Ελλάδα δείχνει την ανάγκη για πτωχευτικό κώδικα

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει παραδεχθεί σοβαρά σφάλματα στον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε τη διάσωση της Ελλάδας, το Μάιο του 201...

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει παραδεχθεί σοβαρά σφάλματα στον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε τη διάσωση της Ελλάδας, το Μάιο του 2010.

«Mea culpa» δήλωσε το Ταμείο αυτό το μήνα, λέγοντας ότι, παρέχοντας κεφάλαια με αντάλλαγμα τη λιτότητα, είχε υποτιμήσει τη ζημιά στην οικονομία της Ελλάδας. Το χρέος θα έπρεπε να είχε αναδιαρθρωθεί νωρίτερα, και να είχε μειωθεί σε ένα επίπεδο που θα μπορούσε να διορθωθεί μακροπρόθεσμα.

Το ΔΝΤ δεν πρέπει να εκπλήσσεται. Η βαθιά ύφεση στην Ελλάδα και η επιδείνωση των δεικτών του χρέους, ήταν προβλέψιμα αποτελέσματα. Στη στήλη αυτή το Δεκέμβριο του 2010, υποστήριξα τη μείωση του χρέους, αντί της έγχυσης ρευστότητας από την τρόικα του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Αλλά, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που το ΔΝΤ κάνει αυτό το λάθος. Από το 1982, όταν και άρχισε η μεξικανική κρίση, χρειάστηκαν επτά χρόνια μέχρι να εφαρμοστεί το σχέδιο Brady το 1989, προτού δοθεί στην Λατινική Αμερική το όφελος της μείωσης του χρέους, των χαμηλότερων επιτοκίων, και των μετατροπών στο μετοχικό χρέος. Η καθυστέρηση είχε ως αποτέλεσμα μια «χαμένη δεκαετία» για την περιοχή όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση.

Επιπλέον, τον Ιανουάριο του 1999, το ΔΝΤ είπε ότι, στην απάντησή του προς την ασιατική κρίση, δεν είχε υπολογίσει σωστά τη σοβαρότητα της ύφεσης στην Ταϊλάνδη, τη Νότια Κορέα και την Ινδονησία. Η δήλωση ήταν παρόμοια ως προς το ύφος και την ουσία της, με την απολογία αυτού του μήνα.

Υπάρχει μία κοινή συνιστώσα σε αυτά τα λάθη. Το ΔΝΤ καταλήγει συνήθως ότι το πρόβλημα είναι η έλλειψη ρευστότητας, ενώ οι κρίσεις αφορούν τελικά την απώλεια της φερεγγυότητας. Το Μεξικό στη δεκαετία του 1970, η Ρωσία και η Ασία στα μέσα της δεκαετίας του 1990, και η Ελλάδα στα χρόνια πριν από την κρίση του 2009, δανείστηκαν μεγάλα ποσά τα οποία δεν ήταν σε θέση να αποπληρώσουν.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η πρόβλεψη του ΔΝΤ ότι το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα είναι πάνω από 120 τοις εκατό το 2020 -εξακολουθεί να είναι επικίνδυνα υψηλό επίπεδο- θα έπρεπε να είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου παρά το οικονομικό πακέτο της τρόικας. Το ΔΝΤ προχώρησε με το πρόγραμμα, ούτως ή άλλως.

Η χρηματοδοτική στήριξη της τρόικας επέτρεψε στις ξένες ιδιωτικές τράπεζες να συνεχίσουν την αποτίμηση των δανείων στην ονομαστική τους αξία, και να αποφύγουν τις απώλειες στις εκμεταλλεύσεις τους. Επίσης, υπήρξε απόκλιση στους στόχους των τραπεζών και των Ελλήνων πολιτών. Ενώ το πραγματικό ΑΕΠ ήταν 17 τοις εκατό χαμηλότερο το 2012 από ό,τι το 2009, σε σύγκριση με την πτώση 5,5 τοις εκατό που είχε προβλέψει το ΔΝΤ, τα δημόσια κεφάλαια διάσωσης επέτρεψαν στους ιδιώτες δανειστές να λάβουν πληρωμές από την ελληνική κυβέρνηση.

Την ίδια στιγμή, η διαδικασία διάσωσης αποθάρρυνε την είσοδο νέων ιδιωτικών επενδυτών που θα κάλυπταν το κενό χρηματοδότησης, επειδή γνώριζαν ότι τα δάνεια δεν άξιζαν την ονομαστική τους αξία. Η αγορά ενισχύθηκε τεχνητά με την υποστήριξη της τρόικας, στερώντας από την Ελλάδα μια σημαντική πηγή χρηματοδότησης από ιδιώτες επενδυτές.

Στο εγχώριο μέτωπο, η ελληνική οικονομία έπεσε σε έναν φαύλο κύκλο. Με τις ιδιωτικές πιστωτικές αγορές να μη λειτουργούν, οι περικοπές των δημοσίων δαπανών και η μείωση της απασχόλησης χρειάστηκε να είναι μεγαλύτερες από ό,τι αν το χρέος είχε μειωθεί. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά περισσότερο από τις προβλέψεις, και οι δείκτες του χρέους επιδεινώθηκαν.

Θα μπορούσε η Ελλάδα να είχε αποφύγει αυτήν την αλληλουχία των γεγονότων; Εάν οι υπάρχοντες δανειστές είχαν αναγκαστεί να λάβουν έγκαιρα απώλειες για τα δάνειά τους, η ιστορία θα μπορούσε κάλλιστα να είχε διαφορετική κατάληξη. Νέοι επενδυτές θα είχαν παράσχει κεφάλαια σε καλύτερες αποτιμήσεις, και τα «κουρέματα» στις υφιστάμενες πιστώσεις θα είχαν μειώσει τους δείκτες χρέους. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι, η διάρθρωση του κεφαλαίου στην Ελλάδα θα είχε βελτιωθεί, καθώς οι εισροές που σχετίζονται με τα ίδια κεφάλαια θα αντικαθιστούσαν το μειωμένο επίπεδο του χρέους. Μία βασική αιτία της κρίσης ήταν η αυξανόμενη εξάρτηση από το χρέος, από τότε που η Ελλάδα έγινε μέλος της ευρωζώνης το 2001.

Γενικότερα, η εμπειρία του ΔΝΤ με την αναδιάρθρωση του χρέους τις τελευταίες τρείς δεκαετίες, επισημαίνει την ανάγκη για μία διαδικασία μείωσης του χρέους, συγκρίσιμη με αυτή του Κεφαλαίου 11 του αμερικανικού κώδικα εταιρικής πτώχευσης. Ο προτεινόμενος κώδικας θα μπορούσε να αντικαταστήσει το σημερινό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο οι δανειστές αποφεύγουν τις απώλειες, ενώ οι πολίτες δέχονται πλήγμα στο βιοτικό τους επίπεδο.

Στη συνέχεια, καθώς οι δείκτες θα επιδεινώνονταν -αύξηση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ, σταθερά μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, ραγδαία αποδυνάμωση του νομίσματος- το χρέος θα άρχιζε να συναλλάσσεται με έκπτωση της ονομαστικής αξίας. Οι πιστωτές και οι κυβερνήσεις-οφειλέτες θα συζητούσαν τις διαδικασίες για την επίλυση του χρέους. Ο μηχανισμός της αγοράς θα έπρεπε να είναι αυτός που καθορίζει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις τις οποίες επιδιώκουν οι κυβερνήσεις για να προσελκύσουν κεφάλαια, και όχι η παντοδύναμη τρόικα.

Όπως και στην πτώχευση των επιχειρήσεων, η προτεινόμενη διαδικασία θα δημιουργούσε μια εναρμόνιση συμφερόντων μεταξύ των δανειστών και των κυβερνήσεων-οφειλετών. Μερικοί δανειστές μπορεί να επιλέξουν να μετατρέψουν τα δάνεια σε ίδια κεφάλαια, ενώ άλλοι μπορεί να τα κρατήσουν, ελπίζοντας ότι θα αυξηθούν σε αξία. Όλα τα μέρη θα επωφελούνταν από μια ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομικής ανάπτυξης.

Εν ολίγοις, η παραδοχή του σφάλματος του ΔΝΤ θα επιφέρει θετική επίδραση, αν μια νέα δομή διαχείρισης κρίσεων περιορίσει τελικά την οικονομική ύφεση, και ευθυγραμμίσει καλύτερα τους στόχους των διαφόρων μερών, μέσα από μια ταχύτερη εισαγωγή του μηχανισμού της αγοράς.

Πηγή