Το "Πρόβλημα"

Του Άγη Βερούτη Έστω ότι έχεις ένα χωράφι δέκα στρέμματα (10.000 τετραγωνικά μέτρα). Για να το καλλιεργήσεις και να βγάζεις σοδ...

Του Άγη Βερούτη

Έστω ότι έχεις ένα χωράφι δέκα στρέμματα (10.000 τετραγωνικά μέτρα).

Για να το καλλιεργήσεις και να βγάζεις σοδειές, φέρνεις φορτηγά με εύφορο χώμα και απλώνεις 10 πόντους ύψος σε όλη την επιφάνεια των δέκα στρεμμάτων.

Αρχίζεις να το καλλιεργείς, και παρατηρείς ότι σε ένα συγκεκριμένο τετραγωνικό μέτρο μαζεύεται όλο το χώμα με ταχύτατους ρυθμούς!!

Παρατηρείς πώς συμπεριφέρεται το χώμα που έφερες και άπλωσες σχεδόν ομοιόμορφα για αρκετά χρόνια, και αφού κάνεις κάποιους πρόχειρους υπολογισμούς, σου βγαίνει ότι σε 50-60 χρόνια στο συγκεκριμένο 1 τετραγωνικό μέτρο θα έχεις μια στήλη ύψους 500-900 μέτρων, ενώ όλο το υπόλοιπο χωράφι θα έχει περίπου 1-5 πόντους χώμα τότε. Αυτό είναι ένα κύμα Κοντράτιεφ (http://en.wikipedia.org/wiki/Nikolai_Kondratiev)

Ε, λοιπόν, κάπως έτσι συμπεριφέρεται ο πλούτος όπως διανέμεται στον παγκόσμιο πληθυσμό.

Σε μια κοινωνία βασισμένη στην παραγωγή (προ-βιομηχανική ή βιομηχανική), ο γαλατάς ή ο κουρέας δεν μπορούν να συσσωρεύσουν παράλογα υψηλό πλούτο, εκ των πραγμάτων. Αντίθετα ο ήδη πλούσιος δεν έχει εργαλεία να αφαιρέσει πλούτο από τον κουρέα και το γαλατά πέραν του δανεισμού, που όμως έχει αμοιβαίο ώφελος. Αυτά ισχύουν σε μια κοινωνία παραγωγής πλούτου και όχι αναδιανομής.

Όμως εμείς είμαστε μια μεταβιομηχανική κοινωνία εδώ και δεκαετίες, άρα και ευάλλωτοι στην υπερσυσσώρευση πλούτου με καινούρια καθαρώς χρηματο-οικονομικά εργαλεία.

Στην πραγματικότητα ο πλούτος δεν είναι το χρήμα (ας το πούμε "πλούτο" και όχι απλά "κεφάλαιο", διότι το δεύτερο είναι φορτισμένη έννοια για κάποιους).

Το χρήμα καθρεφτίζει τον πλούτο, κατά σύμβαση της κοινωνίας, και βάσει συγκεκριμένων εθνικών νόμων και διεθνών συμφωνιών. Πλούτος είναι εκτός του χρήματος και οι πραγματικές αξίες όπως ακίνητη περιουσία, κ αποθησαύριση του περισσεύματος της παραγωγής σε είδος ή πρώτες ύλες.

Ο πλούτος όμως δεν είναι στατικός, αλλά μια δυναμική ισορροπία.

Δεν αφαίρεσε κάποιος πλούτο από το 99,99% της κοινωνίας, αλλά αύξησε τις εκροές και μείωσε τις εισροές στις οικονομικές μονάδες της κοινωνίας, με φόρους, με στρεβλώσεις στις τιμές των καυσίμων (προ-αγοράζοντας δικαιώματα μελλοντικής αγοράς σε αστρονομικές ποσότητες και δημιουργώντας τεχνητή έλλειψη), με μοχλεύσεις στις αγορές ακινήτων ανά τον κόσμο, με νομισματικές ισοτιμίες τεχνητά χαμηλές για να γίνεται ουσιαστικά νομισματικό dumping.

Η λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας όχι μόνο δεν φιλελευθεροποιήθηκε στα τελευταία 20 χρόνια, αλλά μετατράπηκε σε επιδοτούμενη για τις μεγάλες συγκεντρώσεις κεφαλαίων, από χρήματα απλών φορολογούμενων, ή από τη νομισματοποίηση των κινδύνων και των ζημιών με τη μορφή "έκδοσης" ρευστότητος που υποτιμά εξίσου τον πλούτο ολόκληρων εθνικών κοινωνιών, για να απορροφήσουν λάθη ατελών και ανεξέλεγκτων χρηματο-οικονομικών εργαλείων όπως τα OTC's, καθώς αναδεικνύει η σε βάθος ανάλυση δεκαπέντε αμερικανών ακαδημαϊκών, εκ των καλύτερων οικονομολόγων του κόσμου.*

Παραδείγματα μηχανισμών εντάσεως του “Προβλήματος” είναι πολλά:

• το παιγνίδι με oil futures έφτασε το πετρέλαιο κοντά στα $170 το βαρέλι,
• έγινε κοινωνικοποίηση των ζημιών της Αμερικάνικης στεγαστικής φούσκας το 2008,
• δεκάδες οι χρηματιστηριακές φούσκες που έσκασαν ανά τον κόσμο,
• έγινε αποβιομηχανοποίηση αναπτυγμένων χωρών
• η παραγωγή μετατοπίστηκε σε αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ η τεχνολογία της ρομποτικής ουσιαστικά μηδενίζει τον παράγοντα εργασιακό κόστος για βιομηχανικά προϊόντα,
• νομισματικά παιχνίδια με τις ισοτιμίες δίνουν την ευκαιρία σε κάποιους να θησαυρίζουν με τεράστια ποσά, ενώ η χρήση της μόχλευσης επιτρέπει να βγάζει κάποιος με ελάχιστο αρχικό κεφάλαιο μυθικά κέρδη από απειροελάχιστες διαφορές στην ισοτιμία ανάμεσα στις παγκόσμιες πλατφόρμες και χρηματιστήρια,
• οι συναλλαγές γίνονται πλέον με χρήση υπερυπολογιστών (supercomputers), σε ταχύτητες απόκρισης ασύληπτες για φυσικούς traders, προσθέτοντας πολλαπλάσιο κίνδυνο μιας κατάρρευσης τύπου ντόμινο από αστοχία του συστήματος σε κάποιες συνθήκες που δεν μπορεί να προβλεφθούν σε ένα σύστημα τόσο περίπλοκο που συμπεριφέρεται χαοτικά.

Δηλαδή, εν ολίγοις, αλλάζοντας τις ισορροπίες στη μεταβιομηχανική κοινωνία, το "κεφάλαιο" έγινε κατά πολύ ισχυρότερη πηγή πλούτου από την παραγωγή, με αποτέλεσμα την φτωχοποίηση της παγκόσμιας μεσαίας τάξης, που ουσιαστικά παρήγαγε την ευημερία μετά τον Β'ΠΠ.

Δείτε ήδη τη μεσαία τάξη στην Αμερική κ ήδη στον ευρωπαϊκό νότο. Ο βοράς θα ακολουθήσει σύντομα.

Δεν υπάρχει πιο ανελεύθερη πολιτική από εκείνη που παρεμβαίνει στη δυναμική ισορροπία εισροών-εκροών των Πολιτών και των Νοικοκυριών, εις ώφελος του Speculative κεφαλαίου, το οποίο “παίζει” στις κεφαλαιαγορές χωρίς να συμμετέχει ποτέ στη χρηματοδότηση της Πραγματικής Οικονομίας της παραγωγής προϊόντων, υπηρεσιών, και εξόρυξης πρώτων υλών. Τίποτε το βιώσιμο δεν υπάρχει σε αυτό.

Οι πολιτικές των στρεβλώσεων και της δημιουργίας τεχνητής ανισορροπίας, ανάμεσα στην Παραγωγή και τη Χρηματο-οικονομική Διαχείριση, απεμπόλησαν τη σύνδεση του πλούτου με την παραγωγή χρήσιμων προϊόντων και υπηρεσιών, και την παρέδωσαν σε σπεκουλαδόρικα hedge funds και στημένα παιχνίδια που κάποιος τρώει σχεδόν όλο το φαγητό σ'ένα τραπέζι, και το λογαριασμό αφήνει στους υπόλοιπους που έμειναν σχεδόν νηστικοί, όπου λέγοντας στο τέλος ένα απλό "μαζί τα φάγαμε" καθαρίζει.

Αυτό είναι το Πρόβλημα της μεσαίας τάξης σήμερα, παγκοσμίως. Δεν έχει να κάνει με την δημοσιονομική αδυναμία εθνικών οικονομιών όπως η Ελληνική, ούτε με τη διαφθορά οικονομιών όπως η Ιταλική, ούτε με το κόστος παραγωγής στην Κίνα ή τη Γερμανία, ούτε με την ένταση της κατανάλωσης στις ΗΠΑ, ούτε με την αξιοποίηση πρώτων υλών, ούτε με το κοινωνικό κράτος.

Τροφή για σκέψη.

*The Squam Lake Report: Fixing the Financial System, Kenneth R. French, Martin N. Baily, John Y. Campbell, John H. Cochrane, Douglas W. Diamond, Darrell Duffie, Anil K Kashyap, Frederic S. Mishkin, Raghuram G. Rajan, David S. Scharfstein, Robert J. Shiller, Hyun Song Shin, Matthew J. Slaughter, Jeremy C. Stein, and René M. Stulz, ISBN: 9780691148847

Ακολουθήστε τον Άγη Βερούτη στο twitter: @Agissilaos

agissilaos@gmail.com