Στα εγκαίνια της Ακρόπολης ο Ερντογάν!

Ο επανακαθορισμός των κανόνων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις φαίνεται ότι είναι διαμορφωμένη απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης, η οποία –επτά χ...

Ο επανακαθορισμός των κανόνων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις φαίνεται ότι είναι διαμορφωμένη απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης, η οποία –επτά χρόνια μετά την πρώτη εκλογή της– αναπροσαρμόζει την εξωτερική της πολιτική.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Τούρκος πρωθυπουργός κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ενημερώσει αρμοδίως για την πρόθεσή του να επισκεφθεί την Αθήνα, με αφορμή τα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης (20 Ιουνίου). Με τον τρόπο αυτό, θα ανταποδώσει την επίσκεψη του πρωθυπουργού κ. Κ. Καραμανλή στην Αγκυρα (τον Ιανουάριο του 2008) και θα επιχειρήσει να αμβλύνει τις εντυπώσεις επιδείνωσης των διμερών σχέσεων με φόντο την ένταση στο Αιγαίο. Εξάλλου, ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας κ. Αχμέτ Νταβούτογλου θα συμμετάσχει –εκτός απροόπτου– στη Σύνοδο ΥΠΕΞ του ΟΑΣΕ, η οποία θα πραγματοποιηθεί υπό την προεδρία της κυρίας Ντόρας Μπακογιάννη στις 28-29 Ιουνίου στην Κέρκυρα.

Την Παρασκευή το μεσημέρι παρέθεσε γεύμα εργασίας στους πρέσβεις της Ε.Ε. που υπηρετούν στην Αγκυρα και ξεκαθάρισε ότι μοναδικός στόχος της Τουρκίας είναι η πλήρης ένταξη. Κάλεσε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να μη στέλνουν λάθος μηνύματα (περί ειδικής σχέσης), εξέφρασε βούληση για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις αλλά, κυρίως, εξήρε το «μεγαλείο» της Τουρκίας, αξιώνοντας εμμέσως αλλά σαφώς προνομιακή μεταχείριση. Δηλαδή, τόνισε τη σημασία της χώρας του ως ενεργειακού κόμβου, ως ηγέτιδος δύναμης στη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο, ως τεράστιας αγοράς και ζήτησε «ειλικρίνεια».

Κυπριακό

Αποσυνέδεσε τις ενταξιακές προσπάθειες της Τουρκίας από τις υποχρεώσεις της έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας και, απαντώντας σε ερώτηση του Ελληνα πρέσβη κ. Φ. Ξύδα για τη δέσμευση σε «σχέσεις καλής γειτονίας», εξέφρασε αισιοδοξία ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα βελτιωθούν περαιτέρω. Είπε μάλιστα ότι σκοπεύει να έρθει σύντομα στην Ελλάδα και απέφυγε να αναφερθεί στην ύπαρξη «διαφορών», κάτι που αξιολογείται θετικά από την ελληνική διπλωματία.

Το γεγονός ότι ο θεωρητικός του νεο-οθωμανισμού κ. Αχμέτ Νταβούτογλου βγήκε από την κουίντα στη σκηνή και από μυστικός σύμβουλος του πρωθυπουργού έγινε υπουργός Εξωτερικών σηματοδοτεί προθέσεις αναθεωρήσεων, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διπλωματικών πηγών. Ο κ. Νταβούτογλου, όπως προκύπτει από τα επιστημονικά του συγγράμματα, σκέφτεται με όρους «γεωπολιτισμού», κατά έναν προσφιλή του όρο. Θεωρεί, δηλαδή, ότι η γεωγραφία (η θέση της χώρας μεταξύ Ευρώπης και Ασίας), η ιστορία (η οθωμανική παράδοση και κληρονομιά) και ο πολιτισμός (το πνεύμα του Ισλάμ) ευνοούν τη διαμόρφωση μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που θα κοιτάζει ταυτόχρονα δυτικά και ανατολικά. Το όραμά του είναι μια τεράστια ζώνη επιρροής, από το Σινικό Τείχος ως το Αιγαίο, στην οποία η Τουρκία θα είναι ηγέτιδα δύναμη λόγω του ειδικού βάρους που της δίνουν το αυτοκρατορικό παρελθόν της και ο συνδυασμός κοσμικών αρχών και μουσουλμανικού φορτίου.

Αντιδράσεις

Οι αισιόδοξοι της ελληνικής διπλωματίας συγκρατούν το ιδεολόγημα των «μηδενικών προβλημάτων» και το εκλαμβάνουν ως διάθεση για ειρηνική διευθέτηση όλων των εκκρεμοτήτων με όμορα κράτη, χωρίς να είναι σαφές εάν υπονοούνται αμοιβαίες παραχωρήσεις ή μονομερής επιβολή.

Οι απαισιόδοξοι συγκρατούν την αντίληψη περί ανάγκης επέκτασης του ζωτικού χώρου της Τουρκίας, την ανάλυσή του για τη στρατηγική θέση της Κύπρου, την αντίληψή του για την πολιτική και πολιτισμική ένωση όλων των μουσουλμανικών πληθυσμών στα Βαλκάνια. Και οι ρεαλιστές αξιολογούν το γεγονός ότι ο κ. Αχμέτ Νταβούτογλου επί της ουσίας αποδοκιμάζει την έννοια του έθνους-κράτους και δίνει έμφαση στην έννοια της «Ούμα» (κοινότητα πιστών), η οποία δεν γνωρίζει σύνορα.

Νεο - οθωμανισμός χωρίς σύνορα

Ο ακαδημαϊκός κ. Αχμέτ Νταβούτογλου στα δοκίμια και στα συγγράμματά του αποφεύγει τις αναφορές στην παρακαταθήκη του Κεμάλ Ατατούρκ και αναζητά συστηματικά συνταγές αναβίωσης της λάμψης της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αυτό κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι είναι ο πρώτος σκληρός εκφραστής του πολιτικού Ισλάμ που αναλαμβάνει θέση ευθύνης στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, τα οποία μέχρι σήμερα χειρίζεται ελεύθερα το στρατιωτικό κατεστημένο σε συνεργασία με την ελεγχόμενη από αυτό γραφειοκρατία του τουρκικού ΥΠΕΞ.

Είναι ενδεικτικό το εξής απόσπασμα από το αμετάφραστο βιβλίο του με τίτλο «Στρατηγικό βάθος», το οποίο αποτελεί τον «κώδικα» της εξωτερικής πολιτικής Ερντογάν, στο κεφάλαιο για την τουρκική βαλκανική πολιτική:

«Η πιο σημαντική στρατηγική προτεραιότητα είναι η διασφάλιση μόνιμης ασφάλειας για τις κοινότητες που είναι οθωμανικά κατάλοιπα και έχουν συνδέσει τη μοίρα τους με την περιφερειακή ισχύ και το βάρος της Τουρκίας. Για την Τουρκία, αυτή η κατάσταση δεν είναι μόνο ευθύνη και καθήκον προς εκπλήρωση. Είναι την ίδια ώρα το πιο σημαντικό όχημα για τη διαμόρφωση μιας σφαίρας επιρροής στα Βαλκάνια. Στην τουρκική οπτική, η ζώνη που ξεκινά βορειοδυτικά από την Κεντρική και την Ανατολική Βοσνία και εκτείνεται στο Κόσοβο, στην Αλβανία, στη Μακεδονία, στη Δ. Θράκη και συνδέεται με την Αν. Θράκη είναι η βασική αρτηρία της γεωπολιτικής και του γεωπολιτισμού των Βαλκανίων. (…) Εάν αποκοπούν μεταξύ τους οι ομάδες των οποίων το πεπρωμένο συνδέεται με την Τουρκία, αυτό θα είναι το τελευταίο στάδιο της πλήρους εξαφάνισης της οθωμανικής κληρονομιάς». Θα τα αλλάξει όλα ο πρωθυπουργός Ερντογάν; Το βέβαιο είναι ότι ήδη έχει δρομολογήσει όσα του είχε υποδείξει ο μυστικοσύμβουλός του: Εργάζεται για τη διαμεσολάβηση μεταξύ Ισραήλ-Συρίας, για την εξομάλυνση των σχέσεων με Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, για την αποκλιμάκωση της έντασης με το Β. Ιράκ, για την επανασύνδεση με τις ΗΠΑ, για την ενίσχυση της ενεργειακής διπλωματίας.

Από "ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ"