Σαμαράς - Ερντογάν στη σκιά της ΑΟΖ

Ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη με πρώτο στόχο τη διασφάλιση των ελληνικών δικαιωμάτων στις θαλάσσιες ζώνες Στη σκιά της συζήτησης για...

Ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη με πρώτο στόχο τη διασφάλιση των ελληνικών δικαιωμάτων στις θαλάσσιες ζώνες

Στη σκιά της συζήτησης για την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα διεξάγεται αύριο στην Κωνσταντινούπολη το 2ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας. 

Γράφει ο Αθανασόπουλος Άγγελος

Η απόπειρα της Αθήνας να αποφορτίσει το κλίμα είναι σαφής και προϊόν πολλών παραγόντων (κατά ορισμένους πιέσεων). Ωστόσο είναι «ηλίου φαεινότερον» ότι η ελληνική κυβέρνηση ουσιαστικά «έβαλε στο ράφι» τις εισηγήσεις κύκλων του Μεγάρου Μαξίμου περί κατάθεσης συντεταγμένων της υφαλοκρηπίδας στον ΟΗΕ ή ακόμη και ανακήρυξης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. «Προς το παρόν μπήκε ταφόπλακα στην ανακήρυξη ΑΟΖ» τόνιζε πρόσφατα μιλώντας στο «Βήμα» υψηλόβαθμος διπλωματικός παράγων, συμπληρώνοντας με νόημα: «Αργότερα, όταν οι συνθήκες αλλάξουν, μπορούμε να το επανεξετάσουμε».

Ο κ. Αντ. Σαμαράς μεταβαίνει στην Τουρκία για να συναντήσει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν λίγες ημέρες μετά την κατάθεση από την ελληνική κυβέρνηση ρηματικής διακοίνωσης στα Ηνωμένα Εθνη με την οποία απορρίπτει τη μονομερή κίνηση της Αγκυρας (τον Απρίλιο του 2012) να παραχωρήσει άδειες για έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, νοτίως της Ρόδου και του Καστελόριζου.

Η παρουσία του έλληνα πρωθυπουργού, συνοδεία πολυμελούς ομάδας υπουργών, στην Τουρκία έχει ως βασικό στόχο να συμβάλει στην καλλιέργεια ενός θετικότερου κλίματος, με έμφαση σε συμφωνίες «χαμηλής πολιτικής» (σε τομείς όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία και η λαθρομετανάστευση). Θα διεξαχθεί επίσης  επιχειρηματικό φόρουμ για προώθηση των επενδύσεων, με τη συμμετοχή περισσότερων των 100 επιχειρηματιών από τις δύο χώρες. Το μοντέλο αυτό, εφόσον λειτουργήσει, εκτιμάται ότι μπορεί να δημιουργήσει προοδευτικά πρόσφορο έδαφος, ώστε μελλοντικά οι δύο πλευρές να αντιμετωπίσουν και τα γνωστά ευαίσθητα θέματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Η πραγματικότητα όμως, παραδέχονται διπλωματικές και κυβερνητικές πηγές, είναι αρκετά πιο περίπλοκη. Η κυοφορούμενη, ήδη από το καλοκαίρι του 2012, συζήτηση στο εσωτερικό της τρικομματικής κυβέρνησης περί του ενδεχομένου η Αθήνα να απαντήσει στην προκλητική κίνηση της Τουρκίας να παραχωρήσει οικόπεδα στην κρατική εταιρεία πετρελαίου (ΤΡΑΟ) σε περιοχές που, σε τουλάχιστον μία περίπτωση, άγγιζαν τα χωρικά ύδατα των 6 ναυτικών μιλίων στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου, έφερε σε αντιπαράθεση το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών. Ηταν όμως οι απόρρητες εισηγήσεις του τελευταίου - ειδικά η επισήμανση ότι η κατάθεση του συνόλου των γεωγραφικών συντεταγμένων του εξωτερικού ορίου της ελληνικής υφαλοκρηπίδας συνιστά «πράξη με σοβαρές πολιτικές και νομικές προεκτάσεις» - που τελικά βάρυναν περισσότερο. Σύμφωνα δε με ορισμένους κύκλους, έλληνες αξιωματούχοι ενημέρωσαν τούρκους ομολόγους τους πριν την κατάθεση της διακοίνωσης. Η πρωτοβουλία αυτή, αν μη τι άλλο εντυπωσιακή, δημοσιεύθηκε και στην τουρκική εφημερίδα «Χουριέτ».

Δύσκολη ισορροπία

Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έχει τις τελευταίες ημέρες - ιδιαίτερα μετά την επίσκεψη του γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ στην Αθήνα - αναλάβει να χαράξει τη γραμμή την οποία θα ακολουθήσει η κυβέρνηση στο μέλλον και να ισορροπήσει ανάμεσα σε πολλαπλούς στόχους.

Ο πρώτος στόχος είναι να στείλει μήνυμα στην Τουρκία ότι η Αθήνα επιδιώκει να λύσει τα διμερή προβλήματα «φιλικά και ειρηνικά», με βάση το Διεθνές Δίκαιο, το οποίο πάντως περιλαμβάνει περίπλοκες πρόνοιες και ρυθμίσεις. Η ρηματική διακοίνωση που κατετέθη στον ΟΗΕ προσπαθεί να κατοχυρώσει τα δικαιώματα της χώρας μας στις θαλάσσιες ζώνες - με έμφαση στα νησιά, και δη στο «νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου», όρος που χρησιμοποιείται ως απάντηση στην προσπάθεια της Τουρκίας να το απομονώσει από τα Δωδεκάνησα.

Ο δεύτερος στόχος είναι να αποφύγει μια επικίνδυνη κλιμάκωση. Η εξέλιξη αυτή έμοιαζε αρκετά πιθανή έπειτα από τις αντιδράσεις της Αγκυρας στις αποκαλύψεις ότι η ελληνική κυβέρνηση σχεδίαζε να καταθέσει τις πλήρεις συντεταγμένες της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στον ΟΗΕ, να προκηρύξει οικόπεδα ακριβώς επί των ιδίων περιοχών που διεκδικεί η Αγκυρα με τις δικές της άδειες ήδη από τον Απρίλιο του 2012. ή ακόμη και να ανακηρύξει μονομερώς Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», η σκληρή τουρκική στάση κατέστη εμφανής και στο πλαίσιο του τελευταίου γύρου διερευνητικών επαφών στην Αθήνα. Μάλιστα η Αγκυρα έστειλε τις τελευταίες εβδομάδες σαφή μηνύματα προς την Αθήνα ότι σκοπεύει να στείλει στο Αιγαίο ερευνητικό πλοίο με σκοπό να αμφισβητήσει εμπράκτως μια ελληνική κίνηση.

Ο τρίτος στόχος σχετίζεται με το ζήτημα των υδρογονανθράκων και τις ελπίδες που τρέφει η Αθήνα να παίξει ρόλο στην «ενεργειακή σκακιέρα» της Ευρώπης. Πριν από λίγες ημέρες ολοκληρώθηκαν οι σεισμικές έρευνες του νορβηγικού σκάφους «Nordic Explorer» της εταιρείας PGS στο Ιόνιο Πέλαγος και νοτίως της Κρήτης. Οριστικά συμπεράσματα θα υπάρχουν μέσα στο επόμενο εξάμηνο.

Η Αθήνα ελπίζει ότι βάσει αυτών θα προσελκύσει μεγάλες εταιρείες για το επόμενο στάδιο των ερευνών. Πληροφορίες μάλιστα αναφέρουν ότι τουλάχιστον τρεις πετρελαϊκοί κολοσσοί, η αμερικανική ExxoMobil, η γαλλική Total και η ολλανδική Shell, έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να αγοράσουν τα στοιχεία της PGS, με τους Γάλλους να δίνουν ιδιαίτερη έμφαση νοτίως της Κρήτης. Πιθανή όμως κλιμάκωση με την Τουρκία, λόγω μιας διασύνδεσης της ΑΟΖ με τους υδρογονάνθρακες, μάλλον θα αποθάρρυνε τους «μεγάλους παίκτες».

Τέλος, δεν πρέπει να αγνοούνται τα μηνύματα από τρίτους παίκτες με ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στην περιοχή μας. Δεν είναι κρυφό ότι τόσο η Ουάσιγκτον όσο και άλλες χώρες ζήτησαν από την ελληνική πλευρά να επιδείξει αυτοσυγκράτηση. Παραμένει πάντως άγνωστο τι ακριβώς συνέστησαν στην Αγκυρα.

Συμφωνίες προς υπογραφή

• Μνημόνιο Κατανόησης για τη συνεργασία στον τομέα της ναυτιλίας και των θαλάσσιων μεταφορών
• Πρωτόκολλο περί απαγόρευσης και πρόληψης της παράνομης διακίνησης πολιτιστικής περιουσίας
• Πρωτόκολλο για θέματα συνεργασίας στον τομέα του αθλητισμού
• Πρωτόκολλο περί ενίσχυσης υγειονομικών συστημάτων
• Πρωτόκολλο περί παροχής υπηρεσιών υγείας σε περιπτώσεις καταστροφών
• Πρωτόκολλα περί μη μεταδιδόμενων ασθενειών και περί μεταδοτικών ασθενειών
• Κοινή δήλωση για συνεργασία στη λαθρομετανάστευση

Το νέο πλαίσιο για τα κοιτάσματα - Η Αθήνα παίζει το ευρωπαϊκό χαρτί

Από την επίσκεψη του προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ στην Αθήνα και έπειτα η κυβέρνηση επιδιώκει να τοποθετήσει το θέμα των ερευνών για υδρογονάνθρακες αλλά και αυτό των θαλασσίων ζωνών σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Ο κ. Αντ. Σαμαράς αναφέρθηκε σε ευρωπαϊκά κοιτάσματα και στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Το θέμα έθιξε και ο υπουργός Εξωτερικών κ. Δ. Αβραμόπουλος μετά την κατάθεση της ρηματικής διακοίνωσης στον ΟΗΕ.

Στο εσωτερικό της ΕΕ διεξάγεται άλλωστε μια συζήτηση που κρατάει χρόνια σχετικά με τις ΑΟΖ και τη θαλάσσια ανάπτυξη. Η Επιτροπή επιδιώκει δε να ολοκληρώσει, ίσως εντός του Μαρτίου, μια έκθεση επί του θέματος. Υπάρχουν άλλωστε διαφορές σημαντικές μεταξύ κρατών-μελών (χαρακτηριστική είναι αυτή μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας στη Μεσόγειο) που χρήζουν ρύθμισης.

Ψύχραιμες φωνές πάντως σημειώνουν ότι η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να είναι προσεκτική στο τι να περιμένει από μια έκθεση της Επιτροπής. Δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο, προσθέτουν, ότι στην παρούσα φάση και για διάφορους λόγους αναδύεται μια προσπάθεια του γαλλογερμανικού άξονα για αναθέρμανση των σχέσεων με την Αγκυρα.

Η Γαλλία πρωτοστατεί, δίνοντας το «πράσινο φως» για να ανοίξει επί ιρλανδικής προεδρίας τουλάχιστον ένα κεφάλαιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων (για την περιφερειακή πολιτική). Η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ επισκέφθηκε ήδη την Αγκυρα, ενώ μεγάλη αποστολή ετοιμάζει ο Φρανσουά Ολάντ, πιθανότατα εντός του Μαρτίου. Οι Γερμανοί και οι Γάλλοι ορέγονται την τουρκική αγορά και φυσικά δεν θέλουν την Τουρκία να απορροφηθεί στις... μεσανατολικές αναζητήσεις της.

Ο κ. Ερντογάν πάντως φαίνεται διατεθειμένος να επαναφέρει τα μειονοτικά στο προσκήνιο. Ο τούρκος πρωθυπουργός δεν αποκλείεται να επισημάνει πάλι το ζήτημα της ανέγερσης ισλαμικού τεμένους στην Ελλάδα, το οποίο εσχάτως έχει διασυνδεθεί με την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Από "Βήμα"