Η παγκόσμια υπόκλιση στην ελληνική γλώσσα

«Αν το βιολί είναι το τελειότερο μουσικό όργανο, τότε η Ελληνική γλώσσα είναι το βιολί του ανθρώπινου στοχασμού.» Έλεν Κέλλερ, Αμερικανί...

«Αν το βιολί είναι το τελειότερο μουσικό όργανο, τότε η Ελληνική γλώσσα είναι το βιολί του ανθρώπινου στοχασμού.» Έλεν Κέλλερ, Αμερικανίδα συγγραφέας.

Αυτό προσπάθησε να αποδείξει μέσα από το έργο της η μεγάλη Γαλλίδα Ελληνίστρια και κλασσική φιλόλογος, Jacqueline de Romilly, που αφιέρωσε την επιστημονική της πορεία στην ανάλυση των αρχαίων ελληνικών κειμένων.

Την εντάσσουμε στους «άγνωστους φιλέλληνες» από την άποψη ότι δεν είναι σκόπιμα γνωστή στο ευρύ κοινό, καθώς οι πεποιθήσεις της πιθανόν «ενοχλούν» κάποιους…

Γεμάτη θαυμασμό για την εποχή εκείνη, μελέτησε πολύ τον Θουκυδίδη, τον οποίο αποκαλούσε «έναν από τους άνδρες της ζωής της», καθώς επίσης τον Όμηρο, τον Αισχύλο, τον Ευριπίδη.

Η σκηνή που ξεχώρισε στον Όμηρο ήταν, όπως αναφέρει η ίδια, το ζευγάρι αλόγων που έδενε ο Αχιλλέας και το οποίο έκρινε πρωτόγνωρα συμβολιστικό.

« (…)ένα ομηρικό επεισόδιο που πάντοτε έβρισκα συγκλονιστικό· είναι η στιγμή που το άλογο του Αχιλλέα αποκτά μ’ ένα θαύμα το δώρο του λόγου για κείνη τη μοναδική φορά και αναγγέλλει στον ήρωα τον επικείμενο θάνατό του.

Δεν θα ‘θελα να το επαναλάβω για μια ακόμη φορά αλλά το κείμενο είναι μέσα μου, αποτελεί μέρος του εαυτού μου.

Το χωρίο είναι τόσο συγκινητικό και το επεισόδιο τόσο σπάνιο! Σχεδόν δεν υπάρχουν θαύματα στην εποποιία του Ομήρου. Αλλά όταν υπάρχουν, πρόκειται για περιστάσεις μεγάλης σημασίας· τα πάντα συνηγορούν στη μοναδικότητα του γεγονότος.

Πρέπει εξαρχής να το επισημάνουμε. Το ζευγάρι των αλόγων που ζεύει στο άρμα του ο Αχιλλέας δεν είναι τυχαίο· αποτελείται από δύο διάσημα άτια, το ένα μάλιστα με θεϊκή καταγωγή, που έλαβε ως γαμήλιο δώρο η θεά Θέτις όταν παντρεύτηκε τον θνητό Πηλέα, τον πατέρα του Αχιλλέα. Εμφανίζονται σε διάφορες περιπτώσεις στην Ιλιάδα και μία μόνο φορά, το ένα από αυτά τα δύο άλογα, για τούτη μόνο τη μοναδική περίσταση, ευλογείται με το δώρο του λόγου και αναγγέλλει το μέλλον: αρχίζει να το προμαντεύει ενόσω ο Αχιλλέας, ο οποίος απείχε καιρό πολύ από τις μάχες, ετοιμάζεται να βγει πάλι να πολεμήσει.

(…) Κι αίφνης, όλα είναι εκεί, ολόκληρο το θαύμα αυτού του κειμένου. Το άλογο απευθύνεται στον Αχιλλέα τη στιγμή που ετοιμάζεται για τη μάχη και του ανακοινώνει τον επικείμενο θάνατό του. Ο Όμηρος τον έχει ήδη προαναγγείλει και μάλιστα επανειλημμένα. Το άλογο όμως εκφράζεται με δύναμη κι αναφέρεται σ’ ένα μέλλον άμεσο. Κι αυτό μετράει! Φυσικά, πρέπει στο σημείο αυτό να θυμηθούμε ότι το ομηρικό ποίημα δεν φτάνει ως τη στιγμή του θανάτου του Αχιλλέα. Άρα ο χαρακτήρας του Αχιλλέα θα πρόβαλλε μόνο την οργή του, τη βία, τη μνησικακία του. Στον αναγνώστη θα επιβαλλόταν η εικόνα του άνδρα που σκότωσε τον Έκτορα και που με τόση ωμότητα μεταχειρίστηκε το κορμί του ηττημένου αντιπάλου του. Επομένως, η συνταρακτική αναγγελία του επερχόμενου θανάτου του επαναφέρει μιαν ισορροπία μέσα στο ποίημα. Αποδίδει στον Αχιλλέα την αδυναμία του ως απλού θνητού. Η ίδια εντύπωση δημιουργείται όταν, στο τέλος του ποιήματος, ο γηραιός βασιλιάς της Τροίας επικαλείται μπροστά στον Αχιλλέα αυτόν τον πιθανό θάνατο που θα βυθίσει στο πένθος έναν γέροντα πατέρα. Η τραγωδία του θανάτου συνδέεται πάντοτε με το θρίαμβο της νίκης. Ο οίκτος, πάντοτε, έρχεται να αναμιχθεί με το μεγαλείο…»

Τα βιβλία που έγραψε για τους Έλληνες, άπειρα:

-          Το ανθρώπινο μεγαλείο στον αιώνα του Περικλή, Ωκεανίδα

-          Πόσο επίκαιρη είναι η αθηναϊκή δημοκρατία σήμερα; Ερμής

-          Η ηπιότητα στην αρχαία ελληνική σκέψη, Νέα Σύνορα Α. Α. Λιβάνη

-          Άνοδος και πτώση των κρατών κατά τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Καρδαμίτσα

-          Η έξαρση της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα, Άστυ

-          Από το φλάουτο στην Απολλώνια λύρα, Άστυ, 2005

-          Λεξικό της ελληνικής λογοτεχνίας Αρχαίας και Νέας, Ζαχαρόπουλος-Δαίδαλος

-          Μια ορισμένη αίσθηση της Ελλάδος, Άστυ

-          Ήρωες τραγικοί – Ήρωες λυρικοί, Άστυ

-          Ο φόβος και η αγωνία στο θέατρο του Αισχύλου, Άστυ

-          Η αρχαία Ελλάδα σε αναζήτηση της ελευθερίας, Άστυ

-        Η αρχαία Ελλάδα εναντίον της βίας, Άστυ

-       Ο χρόνος στην Ελληνική τραγωδία, Άστυ

-      Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός, Παπαδήμας

-      Ο θησαυρός των λησμονημένων γνώσεων, Άστυ

-      Η εξέλιξη του πάθους – Από τον Αισχύλο στον Ευριπίδη, Άστυ

-      Έκτωρ, Άστυ

-      Έπος και δράμα, Σχολή Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου

-      Προβλήματα της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας, Καρδαμίτσα

-      Η νεοτερικότητα του Ευριπίδη, Καρδαμίτσα

-    Αρχαία ελληνική τραγωδία, Καρδαμίτσα

-   Συναντήσεις με την αρχαία Ελλάδα, Άστυ

-   Η ελληνική τραγωδία στο πέρασμα του χρόνου, Άστυ

-   Οι μεγάλοι σοφιστές στην Αθήνα του Περικλή, Καρδαμίτσα

-   Η οικοδόμηση της αλήθειας στο Θουκυδίδη, Παπαδήμας

-   Όμηρος, Ζαχαρόπουλος-Δαίδαλος

-   Σημερινές προοπτικές για το ομηρικό έπος, Καρδαμίτσα

-   Γιατί η Ελλάδα; Αστυ

-   Βάστα καρδιά μου – Η ανάπτυξη της ψυχολογίας στα Αρχαία Ελληνικά Γράμματα,
Άστυ

-  Αλκιβιάδης, Άστυ.

-   Ο νόμος στην Ελληνική σκέψη – Aπό τις Απαρχές στον Αριστοτέλη, Άστυ

-  Παιχνίδι φωτός στην Ελλάδα, Άστυ

-  Ιστορία και λόγος στον Θουκυδίδη, Μ.Ι.Ε.Τ

Εκθείασε τον πλούτο και την ομορφιά της ελληνικής γλώσσας, για την οποία δήλωνε πως«όλος ο κόσμος πρέπει να μάθει Ελληνικά, επειδή η Ελληνική γλώσσα μας βοηθάει πρώτα από όλα να καταλάβουμε την δική μας γλώσσα.»

«Έψεγε» όμως παράλληλα τους Έλληνες εκείνους που την αγνοούν και την παραγκωνίζουν συνειδητά. Μας καλεί να εντοπίσουμε τις δικές μας ευθύνες στην φθίνουσα πορεία της γλώσσας μας, η οποία συνεπάγεται, όπως η ίδια υπογραμμίζει, «με μια κρίση των ανθρωπιστικών σπουδών γενικότερα».

«Όπως και να ‘χει -και για να παραμείνουμε στην εκπληκτική ιστορία μιας εξελικτικής πορείας που μας οδηγεί από τον 15ο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 21ο- το σίγουρο είναι πως σαστίζει κανείς μπροστά στη δύναμη με την οποία διαδόθηκε η ελληνική γλώσσα μέσα από τόσες κρίσεις και αναγεννήσεις.

Το 1995 της δόθηκε η ελληνική υπηκοότητα και το 2001 ανακηρύχθηκε πρέσβειρα του Ελληνισμού.

Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να επαναπροσδιορίσουν την στάση τους κάποιοι που υποβαθμίζουν την γλώσσα και την ιστορία μας με λόγια και με έργα, την στιγμή είναι τόσο έκδηλη η αγάπη και ο σεβασμός τεράστιων, και δη ξένων, προσωπικοτήτων της διανόησης προς αυτήν;

Πηγή