Ο Σωκράτης, ο «ναός» της Δημοκρατίας και το Gay parade

Η δημοκρατία, κινδυνεύει διότι ξεπέφτει εύκολα στο λαϊκισμό, την ακρισία και την αμετροέπεια – λόγω και έργω. Γράφει ο Δημήτρης Γκίκα...

Η δημοκρατία, κινδυνεύει διότι ξεπέφτει εύκολα στο λαϊκισμό, την ακρισία και την αμετροέπεια – λόγω και έργω.

Γράφει ο Δημήτρης Γκίκας

Ένας από τους πιο γνωστούς διανοούμενους όλων των εποχών υπήρξε ο Σωκράτης. Φιλόσοφος, πνευματικός άνθρωπος, ο ορισμός ίσως του διανοούμενου, του ανθρώπου που δεν δέχεται τίποτε ως δεδομένο και ανεξέταστο. Από τις πιο αγαπημένες μου ρήσεις που του αποδίδονται είναι αυτή: «ὁ δὲ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ» (Ζωή που δεν εξετάζει – κρίνει τα πάντα, δεν είναι άξια να τη ζει κανείς άνθρωπος).

Πολλοί από τους μελετητές του Σωκράτη εξέτασαν και τις πολιτικές του αντιλήψεις. Ήταν ή όχι ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος υπέρμαχος της δημοκρατίας; Το γεγονός ότι την αμφισβήτησε τον καθιστά εχθρό της Δημοκρατίας; Οι δημοκρατικοί τον καταδίκασαν σε θάνατο – μήπως είχαν δίκιο, διότι ήταν απλά ένας αριστοκράτης («χουντικό», «ακροδεξιό» και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλα επίθετα θα του είχαν, στα σίγουρα, «κολλήσει» πολλοί σήμερα…), οι απόψεις μάλιστα του οποίου προκάλεσαν το «πραξικόπημα» των Τριάκοντα τυράννων;

Για μένα, δεν έχει νόημα να εξετάζουμε αν ο Σωκράτης ήταν υπέρ ή κατά της Δημοκρατίας. Όσοι προσπαθούν να τον «καλουπώσουν» με τη μία ή την άλλη άποψη, κάνουν ακριβώς το ίδιο λάθος: αντιλαμβάνονται έναν φιλόσοφο, έναν δηλαδή σκεπτόμενο άνθρωπο, πραγματικά διανοούμενο που εξακολουθεί να τραβά τα βλέμματα της σύγχρονης επιστήμης, ως πολιτικά χειραγωγήσιμο ον, που άγεται και φέρεται από την εκάστοτε «πολιτική ορθότητα», όπως θα τη λέγαμε σήμερα. 

Οι πραγματικά διανοούμενοι δεν εντάσσονται σε τέτοια γελοία καλουπώματα. Εξετάζουν, εκφράζουν και ασκούν κριτική – μάλιστα, ορισμένες φορές δριμεία – ακόμα και στην ίδια τη δημοκρατία. 

Η δημοκρατία – ας υποθέσουμε ότι ο κοινοβουλευτισμός και μόνο αυτός εκφράζει σήμερα το πολίτευμα της δημοκρατίας – δεν κινδυνεύει από την κριτική που της γίνεται. Κινδυνεύει από τις υπερβολές που, a priori, ελλοχεύουν στην ίδια τη φύση του πολιτεύματος. Το παράδειγμα της χτεσινής φωταγώγησης του λεγόμενου «ναού» της Δημοκρατίας, της Βουλής, στα χρώματα μιας απαράδεκτης και χυδαίας επίδειξης διαφοροποιημένου σεξουαλικού προσανατολισμού, δείχνει ακριβώς με πόσο γελοίο τρόπο μπορεί να ερμηνευτεί η ελευθερία έκφρασης και πόσο εύκολα κατρακυλά στην ελευθεριότητα, την ανόητη προκλητικότητα, την απαξίωση του μέτρου στο ζειν και εκφράζεσθαι. Η δημοκρατία, κινδυνεύει διότι ξεπέφτει εύκολα στο λαϊκισμό, την ακρισία και την αμετροέπεια – λόγω και έργω. 

Η σημερινή κρίση έδειξε, δυστυχώς, εδώ και χρόνια από τη στιγμή που εμφανίστηκε, πόσο χαμηλή ποιότητα διαθέτει η πολιτική μας ζωή. Κυρίως, όμως κατέδειξε πόσο ανάγκη έχουμε από πραγματικά διανοούμενους ανθρώπους…