Έθιμα από την Αρχαιότητα - To σπάσιμο του Ροδιού

  Το ρόδι, το οποίο το «σπάμε» ως έθιμο την Πρωτοχρονιά και σε γάμους, θεωρείται σύμβολο της καλοτυχίας, της αφθονίας και της γονιμότητας, λ...

 

Το ρόδι, το οποίο το «σπάμε» ως έθιμο την Πρωτοχρονιά και σε γάμους, θεωρείται σύμβολο της καλοτυχίας, της αφθονίας και της γονιμότητας, λόγω της εσωτερικής δομής του.

Αν ανατρέξουμε πολλούς αιώνες πίσω, θα δούμε πως αναφέρεται σε περιπτώσεις στην μυθολογία μας και από αυτό το γεγονός συμπεραίνει κάποιος πως το έθιμο συνδέεται με την αρχαϊκή παράδοση της χώρας μας.

Γράφει ο Νικόλαος Παζαίτης

Ένας φημισμένος μύθος που σχετίζεται με το ρόδι, είναι αυτός της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Άδη.

Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο, ο Άδης, αφού άρπαξε την όμορφη Περσεφόνη σε μία στιγμή που μάζευε άνθη, την πήρε μαζί του στον κάτω κόσμο. Η Δήμητρα, ως μητέρα της, στεναχωρήθηκε πολύ από τον χαμό της και την έψαξε παντού χωρίς αποτέλεσμα. Όταν έμαθε την αλήθεια, απαίτησε με πυγμή από τους θεούς να επέμβουν και να μεσολαβήσουν για να επιστρέψει η κόρη της στον επάνω κόσμο, μαζί της. Οι θεοί κατέληξαν πως το αίτημα της Δήμητρας ήταν δίκαιο και έστειλαν με εντολή του Δία, τον Ερμή για να την επιστρέψει από τον Άδη. Ο Άδης όμως μαθαίνοντας τις αποφάσεις των θεών, προσέφερε στην Περσεφόνη να φάει επτά σπόρους ροδιού, ώστε να την «δέσει» κοντά του, αφού ήταν και σύμβολο γάμου. Μετά την επιλογή της Περσεφόνης να φάει τους σπόρους τoυ ροδιού, οι θεοί επέβαλλαν να ανεβαίνει κάποιους μήνες στον επάνω κόσμο και να κατεβαίνει κάποιους μήνες στον κάτω κόσμο.

Έτσι, όταν ζούσε στον πάνω κόσμο με την μητέρα της, αναγεννιόταν η φύση, συμβολίζοντας την Άνοιξη, ενώ όταν απομακρυνόταν στον κάτω κόσμο, ερχόταν ο θάνατος της φύσης, κοινώς η εποχή του Χειμώνα.

Παρομοίως το ρόδι έγινε σύμβολο του ερχομού της Άνοιξης μετά τον κρύο Χειμώνα και έκανε έντονη την παρουσία του στα αρχαία Ελευσίνια Μυστήρια. Οι Ιερείς της Δήμητρας, στην Ελευσίνα, οι Ιεροφάντες, ήταν στεφανωμένοι με κλαδιά ροδιάς κατά την διάρκεια των μεγάλων μυστηρίων.

Το φρούτο το ίδιο απαγορευόταν στους μύστες γιατί, ως σύμβολο γονιμότητας, φέρει την ιδιότητα να κάνει να κατεβαίνουν οι Ψυχές στη σάρκα. Στη διάρκεια των εορτών της Δήμητρας (τα "Θεσμοφόρια"), οι Αθηναίες έτρωγαν τα μικροσκοπικά λαμπερά σπόρια για να αποκτήσουν γονιμότητα και ευημερία.

Η Αφροδίτη συνέδεσε το όνομά της με την καταγωγή του ροδιού μιας και, όπως μας λέει ο μύθος, η ίδια φύτεψε την πρώτη ροδιά στην Κύπρο.

Η Ήρα, η μητέρα των Θεών, θεωρείται η προστάτιδα του γάμου και της γονιμότητας και η ίδια κρατάει στο δεξί της χέρι ένα ρόδι.

Ο Παυσανίας στα «Κορινθιακά», περιγράφοντας το άγαλμα της Ήρας, αναφέρει ότι:

«η Θεά καθόταν σε θρόνο από ελεφαντόδοντο και χρυσό. Στο διάδημά της ήταν χαραγμένες οι Χάριτες και οι Ώρες, στο ένα της χέρι κρατάει το σκήπτρο και στο άλλο ένα ρόδι».

Επίσης δεν είναι τυχαίο πως η Γαμήλια Ήρα είχε τρία βασικά σύμβολα τα οποία ήταν το παγόνι, το πτηνό κούκο και το ρόδι.

Στην Ελληνική Μυθολογία ο πιο παλαιός μύθος είναι ίσως αυτός που συνδέει την Ροδιά με τον Ωρίωνα. Ο Ωρίων, ήταν ένας από τους μεγαλύτερους και λαμπρότερους αστερισμούς, ήταν ένας πελώριος Γίγας, γιος της Γης και ξακουστός για την ομορφιά του. Ήταν λέει, άξιος κυνηγός και σκότωνε τ’ αγρίμια με χάλκινο ρόπαλο. Σύμφωνα με το Μύθο, ο Ωρίων νυμφεύθηκε την Σίδη, αλλά δεν στάθηκε τυχερός: Η Σίδη παινεύτηκε πως είναι πιο όμορφη από την Ήρα και για τιμωρία η θεά την έστειλε στον Κάτω κόσμο όπου μεταμορφώθηκε σε Ροδιά.

Η Σίδη, δηλαδή το Ρόδι, με την μνήμη των νεκρών στη σχέση τους με τον κάτω κόσμο.

Σύμφωνα με άλλους μύθους, η Ροδιά φύτρωσε από το αίμα του Ζαγρέα Διονύσου αλλά και του Αδωνη. Επίσης στον τάφο του Πολυνείκη, του γιου του Οιδίποδα φύτρωσε, σύμφωνα με την θέληση των Ερινύων μια Ροδιά, που οι καρποί της έσταζαν αίμα όταν τους άνοιγες.

Τέλος, συνηθίζονταν να κρεμούν ένα ρόδι στις πόρτες των σπιτιών, για να φέρει ευημερία.

Η συνήθεια αυτή επιβιώνει μέχρι σήμερα, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου