Σπάστε τις αλυσίδες!

  Η χειραγώγηση της ανθρώπινης σκέψης αποτέλεσε πολιτική πρακτική, από την αρχαιότητα ακόμα.   Ο Πλάτων, στον Μύθο του Σπηλαίου, περιγρά...

 

Η χειραγώγηση της ανθρώπινης σκέψης αποτέλεσε πολιτική πρακτική, από την αρχαιότητα ακόμα.

 

Ο Πλάτων, στον Μύθο του Σπηλαίου, περιγράφει την πνευματική εξάρτηση των ανθρώπων ως αποτέλεσμα απαιδευσίας που τα ίδια τα πολιτικά καθεστώτα προκαλούν.

 

Γράφει ο Δημήτρης Γκίκας*

 

«Φανταστείτε έναν κόσμο, όπου οι άνθρωποι, από μικρά παιδιά, ζουν κλεισμένοι σ’ ένα σπήλαιο, δεμένοι στον αυχένα και τα πόδια. Βλέπουν μόνο σκιές σ’ έναν τοίχο. Σκιές από ανθρώπους που μεταφέρουν διάφορα αντικείμενα. Αυτές οι σκιές είναι η μοναδική πηγή γνώσης για τον κόσμο, η μοναδική πηγή ψυχαγωγίας και διασκέδασης». Εξαιρετικά οξυδερκής φιλοσοφική ανάλυση του ανθρώπου με χειραγωγημένη σκέψη, αλλά συνάμα και μια εκπληκτική «προφητεία» για την πνευματική αποχαύνωση του σύγχρονου ανθρώπου που «ζει» μπροστά σε μια οθόνη.

Η πολιτική χειραγώγηση είναι ο ευκολότερος τρόπος να αποκλείσεις τις μάζες από την αλήθεια. Διότι η αλήθεια συνήθως δεν είναι βολική. Όπως δεν είναι κι εύκολη. Απαιτεί παιδεία, συνειδητή πολιτική στάση και, οπωσδήποτε, πνευματικό μόχθο. Αλήθεια και πολιτική σπάνια συμπορεύονται. Η πρώτη είναι μια βελόνα κάτω από αναρίθμητους τόνους άχυρο που σερβίρει η δεύτερη.

Η σύγχρονη πολιτική χειραγώγηση, με την αρωγή της νέας τεχνολογίας, είναι ο ευκολότερος τρόπος να αποκλείσεις τις μάζες από τη συλλογική αντίδραση. Η αποχαύνωση μπροστά από μια οθόνη (τηλεόρασης, υπολογιστή, κινητού) συνιστά μονήρης πράξη που δίνει στο άτομο την ψευδαίσθηση της αντίστασης, αλλά στην πραγματικότητα τον εθίζει μόνο σε μια λεκτική, συνήθως ανούσια, μορφή αντιπαράθεσης. Αλλά οι ουσιαστικές πολιτικές αλλαγές δεν γίνονται μέσα από μια οθόνη. Απαιτούν το «συνέρχεσθαι», δηλαδή μαζικές συναθροίσεις ανθρώπων, με συγκεκριμένη σκοποθεσία – η συνάθροιση μόνο για τη συνάθροιση δεν οδηγεί πουθενά.

Η πολιτική χειραγώγηση πετυχαίνει πολύ καλά τον σκοπό της σήμερα, όπως το είχε πράξει και στο παρελθόν. Ο άνθρωπος παραμένει δεσμώτης, υπόδουλος σε σκιές, ευεπηρέαστος σε πολιτικά είδωλα. Η οικονομική υποδούλωση παρουσιάζεται πολιτικά ως «Μνημόνιο» και μεταρρύθμιση, η εθνική υποδούλωση μεταμφιέζεται ως πολυπολιτισμική συμφιλίωση, η παραχώρηση εδαφών προετοιμάζεται ως συνεκμετάλλευση και «συνεργασία» με αμοιβαίο όφελος για τον κατακτητή και τον κατακτημένο – όπως κάποτε ο μηδισμός βαφτίστηκε επιλογή ανάγκης, ησυχίας και ειρήνης.

Το ευκολότερο, όπως μας δίδαξε ο Πλάτων, για το άτομο είναι να παραμείνει δεσμώτης και να ικανοποιείται με τις σκιές και τα ανδρείκελα που κουνάνε μπροστά στα μάτια του οι πολιτικοί ταχυδακτυλουργοί. Το δυσκολότερο είναι να σπάσεις τις αλυσίδες και να πάψεις να ικανοποιείσαι με είδωλα. Το να μείνεις δούλος είναι εύκολο. Το να ελευθερωθείς από τα δεσμά είναι το δύσκολο. Η επιλογή που κάνουμε είναι αποτέλεσμα παιδείας και συνιστά ουσιαστική πολιτική πράξη.

Σπάστε, λοιπόν τις αλυσίδες!

 

*Ο Δημήτρης Γκίκας είναι Διδάκτωρ Πολιτικής και Αισθητικής Φιλοσοφίας