Η Ελλάδα στη δίνη των συνεπειών της ανόδου των επιτοκίων

  Οι αισιόδοξες προβλέψεις για την υλοποίηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο, υπέκυψαν υπό το βάρος των ανεξ...

 

Οι αισιόδοξες προβλέψεις για την υλοποίηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο, υπέκυψαν υπό το βάρος των ανεξέλεγκτων αυξήσεων των τιμών της ενέργειας  και των πρωτόγνωρων κυρώσεων της Δύσης εναντίον της Ρωσίας.

Έτσι, ο αρχικά αναμενόμενος ρυθμός μεγέθυνσης, για την Ελλάδα φέτος, από περίπου 5%, έχει συρρικνωθεί γύρω στο 1%, ενώ ανάλογες περικοπές προβλέπονται και για τις οικονομίες της υφηλίου.

 

Tης Μαρίας Νεγρεπόντη – Δεληβάνη 

Μέλος του ΙΗΑ

Η αρχική αυτή αισιοδοξία βασίστηκε στην υπόθεση ότι ο πληθωρισμός, που εμφανίστηκε μετά από απουσία δεκαετιών, δεν θα ήταν ιδιαιτέρως απειλητικός, δεν θα είχε μεγάλη διάρκεια και, συνεπώς, δεν θα  επέφερε αξιόλογο πλήγμα στην αναπτυξιακή πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Για τους λόγους αυτούς ο κίνδυνος του πληθωρισμού αξιολογήθηκε ως λιγότερο σοβαρός από τον αντίστοιχο της ύφεσης, και έτσι παραμερίστηκε, αρχικά, η ανάγκη επιβολής αντιπληθωριστικής πολιτικής.

Οι ανατροπές

Η πραγματικότητα αποδείχθηκε εντελώς διαφορετική, δεδομένου ότι οι ανατροπές στη διεθνή οικονομία, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, υπήρξαν αστραπιαίες και απρόβλεπτες, έτσι που δεν δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος για την αντιμετώπισή τους. Στο χαώδες περιβάλλον των νέων αυτών συνθηκών διαπιστώθηκε ταχύτατα ότι το συνονθύλευμα  ανισορροπιών, που είχε έτσι προκύψει, δυσχέραινε υπερβολικά τη δυνατότητα διαχωρισμού και αντιμετώπισης των ταυτόχρονων επιπτώσεων του πληθωρισμού, που ήδη κάλπαζε, της ύφεσης που βάθαινε καθώς και του απειλητικού φάσματος μιας πρωτοφανούς επισιτιστικής κρίσης. Συρροή ανισορροπιών αυτής της εμβέλειας ακυρώνουν τη χρησιμότητα κάθε μορφής προβλέψεων, συσκοτίζουν τη μακροοικονομική εικόνα των ευρωπαϊκών κυρίως, εν προκειμένω, οικονομιών και καθιστούν άκρως προβληματική  την επιλογή των εκάστοτε κατάλληλων οικονομικών μέτρων. Παρότι ευθύνονται πολλοί παράγοντες, για τη δυσχέρεια επιλογής των πιο αποτελεσματικών μέτρων οικονομικής πολιτικής, θα έλεγα ότι αυτός που, αναμφίβολα, υπερισχύει είναι ο  τρόπος επιλογής και εφαρμογής των κυρώσεων της Δύσης εναντίον της Ρωσίας. Σε αυτές, υπερισχύει η οργή και όχι η σοβαρή αξιολόγηση των συνεπειών τους, η έλλειψη ενδελεχούς προετοιμασίας τους, η προσπάθεια επίδειξης της ανωτερότητας της Δύσης απέναντι στη Ρωσία, η επιπολαιότητα της μη συνεκτίμησης των ρωσικών αντιποίνων. Και ενώ η Αμερική εμφανίζεται ήδη σημαντικά ωφελημένη από την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και από τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, και ενώ ακόμη η θέση της, από όσο μπορεί να προβλεφθεί, θα ενισχυθεί περισσότερο στο μέλλον, η Ευρώπη παραμένει παγιδευμένη, κάτω από την ηγεσία της ανίσχυρης, ετερόφωτης και περιθωριοποιημένης ΕΕ, συσσωρεύοντας τα δεινά των κυρώσεων, που καταρχήν στόχευαν τη Ρωσία.

Οι ΗΠΑ επέλεξαν αντιπληθωριστική πολιτική

Μέσα σε αυτό το απειλητικό πολεμικό και οικονομικό τοπίο, από το οποίο απουσιάζει το διεθνές δίκαιο, είναι όντως δύσκολο να εκτιμηθεί το εάν και κατά πόσον οι περιρρέοντες κίνδυνοι του πληθωρισμού υπερέχουν, όντως, των αντίστοιχων της ύφεσης ή τανάπαλιν. Ωστόσο, σε αυτό το περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας, η Κεντρική Τράπεζα της Αμερικής (FED) ανήγγειλε για δεύτερη φορά την αύξηση των επιτοκίων της, και μάλιστα όχι πια κατά 25, αλλά κατά 50 μονάδες βάσης (0,75%-1,00%), που παρότι αποτελεί τη μεγαλύτερη αύξηση των βασικών επιτοκίων της, στο διάστημα των δύο τελευταίων δεκαετιών, προεξοφλεί ωστόσο και άλλες τέσσερις μέχρι το τέλος του έτους. Η κίνηση αυτή της FED σημαίνει, βέβαια, ότι έχει προεξοφλήσει τον πληθωριστικό κίνδυνο ως ανώτερο του αντίστοιχου της ύφεσης, παρότι αυτός ο τελευταίος μεγεθύνεται εξαιτίας αυτής της απόφασής της.

Παρότι δεν είναι δυνατόν, τουλάχιστον προς το παρόν, να αποφανθεί κανείς για το κατά πόσον αυτή η επιλογή της FED υπήρξε πράγματι ορθή, και κυρίως κατά πόσον θα είναι ικανή να τιθασέψει την ασυγκράτητη πια ανοδική φορά των τιμών, εντός ενός απειλητικού στασιμοπληθωρισμού, θα αρκεστώ να αναφέρω τρία αγκάθια που συνδέονται με αυτήν. Πρώτον, το γεγονός ότι ανάλογες αποφάσεις της FED, με  την τελευταία, έχουν αποδειχθεί στο παρελθόν επικίνδυνες για πολλές οικονομίες του πλανήτη, και υπενθυμίζω ενδεικτικά τις περιπτώσεις του 1920 και του 2013. Δεύτερον, και εξαιτίας της ηγετικής ιδιότητας των ΗΠΑ, που μέσω αυτής επιβάλλεται το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, οι αποφάσεις της FED ακολουθούνται από τον υπόλοιπο κόσμο. Ήδη, πολυάριθμες κεντρικές τράπεζες στην υφήλιο, ανάμεσά τους και η ΕΚΤ, αναγγέλλουν ανάλογες αποφάσεις τους, για αύξηση επιτοκίου. Και τούτο, διότι έστω και εάν δεν έχει ξεκαθαρίσει  το αν η αύξηση αυτή των επιτοκίων θα αποδειχθεί ευνοϊκή στην περίπτωσή τους, δεν τολμούν ωστόσο να εκτεθούν στον κίνδυνο φυγής κεφαλαίων από το έδαφός τους, προς αναζήτηση υψηλότερης απόδοσης. Και να προσθέσω, τρίτον, ότι είναι πολύ πιθανόν να αποδειχθεί, τελικώς, ορθή για την Αμερική η επιλογή του συγκεκριμένου αυτού περιοριστικού μέτρου έντασης της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά καταστρεπτική για άλλες οικονομίες της υφηλίου.

Η Ευρώπη θύμα των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας

Όπως είχα την ευκαιρία να υποστηρίξω σε άρθρα και συνεντεύξεις μου, οι αρχικές πληθωριστικές πιέσεις, που εμφανίστηκαν στην παγκόσμια οικονομία, πριν από τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας και πριν από τα δικά της αντίποινα, θα ήταν πιθανότατα βραχείας διάρκειας και δεν θα είχαν επισύρει την ανάγκη προσφυγής σε αντιπληθωριστικά μέτρα. Και τούτο, διότι με βάση τις εκτιμήσεις μου, ο πληθωρισμός ήταν κυρίως αποτέλεσμα ανισορροπιών προσφοράς και ζήτησης, εξαιτίας των ανωμαλιών της πανδημίας, αλλά και εξαιτίας της βιασύνης της Ευρώπης να αποστασιοποιηθεί από τις παραδοσιακές της πηγές ενέργειας, πριν να είναι έτοιμες οι ανανεώσιμες.

Δυστυχώς, η Ευρώπη, προφανώς χωρίς προηγουμένως να ερευνήσει επαρκώς τις καταστροφικές συνέπειες για την ίδια, αλλά και για την παγκόσμια οικονομία, που θα επέφερε η επιβολή των πρωτοφανούς σκληρότητας αυτών κυρώσεων, καθώς και το εμπάργκο ενέργειας κατά της Ρωσίας, βρίσκεται ήδη στην αδιέξοδη κατάσταση ενός στασιμοπληθωρισμού, με  άγνωστη ημερομηνία λήξης.

Η Ελλάδα σε νέο αδιέξοδο

Εστιάζομαι στο τρίτο, από τα παραπάνω, αγκάθι, που συνδέεται με την απόφαση της FED για άνοδο του επιτοκίου, προκειμένου να υπογραμμίσω ότι η υποκατάσταση άφθονου χρήματος (QE) από καθεστώς περιορισμού του (QT), που είναι, ακριβώς, η πολιτική που ήδη εφαρμόζεται, με την απόφαση ύψωσης των επιτοκίων, είναι εξαιρετικά καταστρεπτική  για την Ελλάδα, καθώς και για το 60% των αναπτυσσόμενων οικονομιών της υφηλίου, που έχουν υψηλό δημόσιο χρέος. Ειδικότερα για την πατρίδα μας, η νομισματική πολιτική της πανδημίας με την εφαρμογή «χρήματος από ελικόπτερο», που επεκτάθηκε ακόμη και στην περίπτωση της νομισματικά φειδωλής Ευρώπης, περιόρισε για κάποιο διάστημα τη μόνιμη αγωνία και τις ανείπωτες θυσίες εξυπηρέτησης του χρέους της. Δυστυχώς, όμως, η χώρα μας δεν έσπευσε να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες αυτής της εύκολης περιόδου, προκειμένου να επιτύχει  μείωση ή ακόμη και διαγραφή του χρέους της (όπως υποστήριξα σε πολυάριθμα άρθρα μου, παραπέμποντας ανάμεσα και σε άλλα, στα σχετικά εδάφια των απομνημονευμάτων του Μπαράκ Ομπάμα, στα οποία  σαφώς αναφέρεται η πατρίδα μας, ως Ιφιγένεια, προκειμένου να διασωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες). Αλλά, ακόμη να αναφερθώ, για πολλοστή φορά, στη χρόνια ανακολουθία που διαπιστώνεται μεταξύ των εκρηκτικών δυσκολιών επιβίωσης της χώρας μας, και της απροθυμίας των εκάστοτε αρμοδίων να απαιτήσουν, επιτέλους, από τη Γερμανία  τα κατοχικά χρέη από το δάνειο και τις εκτεταμένες καταστροφές των Ναζί. Χρέη, που υπερβαίνουν κατά πολύ το ελληνικό χρέος, και που θα έσωζαν την κατάσταση. Η νέα Επιτροπή, διεκδίκησης των γερμανικών χρεών, που αποτελείται από το IHA, το Ελληνοκαναδικό Κογκρέσο και το Ίδρυμα Δελιβάνη, έχει έντονα ενεργοποιηθεί, αλλά οι δυνατότητές της περιορίζονται εξαιτίας της απουσίας κάποιας μορφής επίσημης/δημόσιας ιδιότητας. Αντιθέτως, η κυβέρνηση της Ιταλίας κινητοποιείται, παρότι η χωρά της δεν υπέστη κλάσμα των  δικών μας τεραστίων διαστάσεων καταστροφών, και δημιούργησε ταμείο στο Υπουργείο Οικονομικών, από το οποίο θα δικαιούνται να λάβουν  αποζημίωση οι πολίτες που προσέφυγαν στην ιταλική δικαιοσύνη και έχουν στα χέρια τους δικαστική απόφαση του ιταλικού Αρείου Πάγου. Σε απάντηση, η Γερμανία, στέλνει την Ιταλία  στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης, με διάφορες δικαιολογίες.

Δεδομένου ότι οι καταιγίδες  που έρχονται ήδη  στην Ελλάδα είναι πολυδιάστατες και τρομακτικών συνεπειών, επιβάλλεται οι αρμόδιοι να αναθεωρήσουν την πάγια τακτική των τελευταίων δεκαετιών, που παραπέμπει στην ισοπεδωτική αποδοχή των έξωθεν επιταγών και στη  μη διεκδίκηση των δίκαιων απαιτήσεών μας, ακόμη και όταν η πατρίδα, όπως τώρα, χάνεται εξαιτίας:

• του  χρέους της, που έχει  υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με το, σε υποχώρηση πάντοτε, ΑΕΠ μας και  βέβαια εξαιτίας της πρόσφατης επιβάρυνσης  καταβολής  ανερχόμενων επιτοκίων για την εξυπηρέτησή του,
• της πτώσης  κατανάλωσης και επένδυσης, εξαιτίας της ταυτόχρονης ανόδου των τιμών και της συρρίκνωσης  των εισοδημάτων,
• της διόγκωσης της ανεργίας, που αποτελεί τη μία από τις  δύο  διαβρωτικές συνέπειες του στασιμοπληθωρισμού,
• της κορύφωσης των ανισοτήτων κατανομής, εξαιτίας και του αναπόφευκτου φαύλου κύκλου τιμών και μισθών,
• των  ελλείψεων βασικών καταναλωτικών αγαθών, εξαιτίας και του μηδενικού βαθμού αυτάρκειας σε βασικά καταναλωτικά προϊόντα,
• των αστρονομικών τιμών ενέργειας, δεδομένων και των περιορισμένων δυνατοτήτων της Κυβέρνησης να τις επιδοτεί επ’ αόριστον.

Καθώς τα παραπάνω αυτά δεινά είναι ήδη μαζί μας, και μάλιστα με άγνωστη ημερομηνία λήξης, και καθώς  είναι ξεκάθαρο ότι η οικονομία μας δεν μπορεί να επιβιώσει με μόνη   τη βοήθεια   του τουρισμού, είναι τώρα περισσότερο παρά ποτέ επείγουσα η ανάγκη  γενικής κινητοποίησης μας  με στόχο την άμεση αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων μας, στο εσωτερικό, όσο και σε επίπεδο δίκαιων διεκδικήσεών μας και  στο εξωτερικό.

(*)Καθηγήτρια & Πρύτανης ΑΒΣΘ, Πρόεδρος «Ιδρύματος Δημήτρη και Μαρίας Δελιβάνη».

 Σχολιάστε το άρθρο μας

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.  To ιστολόγιο μας δεν υιοθετεί τις απόψεις των αρθρογράφων, ούτε ταυτίζεται με τα θέματα που αναδημοσιεύει από άλλες ενημερωτικές ιστοσελίδες και δεν ευθύνεται για την εγκυρότητα, την αξιοπιστία και το περιεχόμενό τους.

Ακολουθήστε το ellinikiafipnisis.blogspot.com 

στο Facebook...

στο GAB...

στο Twitter

κοινοποιήστε το και στους φίλους σας!