Κορωνοϊός και παγκοσμιοποίηση

Τι ακριβώς θα κυριαρχήσει στο τέλος; Η παγκοσμιοποίηση ή το εθνικό κράτος; Είναι πολύ νωρίς ακόμα για συμπεράσματα. Ζούμε σε μια ...

Τι ακριβώς θα κυριαρχήσει στο τέλος; Η παγκοσμιοποίηση ή το εθνικό κράτος; Είναι πολύ νωρίς ακόμα για συμπεράσματα.

Ζούμε σε μια εποχή επιταχυνόμενου χρόνου, με εναλλασσόμενα ή άγνωστα σενάρια εξέλιξης.

Γράφει ο Γιώργος Ιεροδιάκονος

Αν και είναι πολύ νωρίς να προβλέψει κάποιος την μορφή της μετά κορωνοϊού εποχής, εν τούτοις οι πρώτες αντιδράσεις κυβερνήσεων και κρατών δείχνουν μια πλήρη μεταστροφή στα κελεύσματα της ελεγχόμενης παγκοσμιοποίησης.

Η κρίση του κορωνοϊού απέδειξε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο την πλήρη αδυναμία των υπερκρατικών οργάνων να ανταπεξέλθουν στον ρόλο που τους ανατέθηκε, και έρχεται να επιβεβαιώσει ξανά την ρήση του παλιού παραμυθιού: «ο βασιλιάς είναι γυμνός».

Όλα τα θεσμικά όργανα της παγκοσμιοποίησης, όλοι οι μηχανισμοί που θα έπρεπε να είχαν αποτρέψει την εξάπλωση της πανδημίας, όλοι αυτοί οι παγκόσμιοι θεσμοί στους οποίους εξ ορισμού θα μπορούσε να βασιστεί η ανθρωπότητα στα πλαίσια ενός παγκόσμιου ενοποιημένου κόσμου ανοικτών συνόρων, απέτυχαν παταγωδώς με εντελώς ντροπιαστικό τρόπο. Κι αυτό διότι η παγκοσμιοποίηση δεν φτιάχτηκε για να ωφελήσει τον κόσμο, αλλά για να τον απομυζήσει.

Αξίζει να αναρωτηθούμε γιατί το εθνικό κράτος ως οντότητα εμφάνισε σ’ αυτή την κρίσιμη στιγμή τόση ζωτική αποτελεσματικότητα. Κακά τα ψέματα, το έθνος εξακολουθεί να προσφέρει την πιο αξιόπιστη και πειστική πρόταση.

Και από την άλλη πλευρά, βλέπουμε την δήθεν παγκόσμια ενοποιημένη κοινότητα να αποδεικνύεται απλά μια καρικατούρα. Η απόπειρα του Τραμπ να αγοράσει αποκλειστικά για τις ΗΠΑ το εμβόλιο, η άρνηση της Γερμανίας και των κεντρικών ευρωπαϊκών κρατών στην αμοιβαιοποίηση του οικονομικού βάρους, η αδυναμία της Ε.Ε. να βρει έναν κοινό παρονομαστή, ο ανταγωνισμός για τα ιατρικά και φαρμακευτικά είδη, ο περιορισμός των συγκοινωνιών και του διεθνούς εμπορίου, δείχνουν την αρχή του «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Τι ακριβώς θα κυριαρχήσει στο τέλος; Η παγκοσμιοποίηση ή το εθνικό κράτος; Είναι πολύ νωρίς ακόμα για συμπεράσματα. Σ’ αυτή την φάση, μόνο εικασίες μπορεί να κάνει κανείς. Όλα δείχνουν ότι θα υποχωρήσει η πρώτη. Κλείσιμο συνόρων, αναστροφή της άμετρης μετανάστευσης, λιγότερες μετακινήσεις και μεταφορές, χαμηλότερη κατανάλωση, μείωση της κινητικότητας, και συνάμα λιγότερη σπατάλη των πόρων του πλανήτη, μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα, μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αποτελούν απλά τις πρώτες ενδείξεις αποδυνάμωσης της «παγκοσμιοποίησης».

Ζούμε σε μια εποχή επιταχυνόμενου χρόνου, με εναλλασσόμενα ή άγνωστα σενάρια εξέλιξης.

Ασχέτως αν πολλοί υποτακτικοί υπηρέτες του «βασιλιά», επιμένουν ακόμα στα επίκτητα και προσοδοφόρα ιδεολογήματά τους, η πραγματικότητα έρχεται να τους προσγειώσει στην Ανάγκη του αναδιαμορφούμενου διεθνούς περιβάλλοντος.

Τους ακούσαμε τις τελευταίες μέρες της παντοδυναμίας τους να εξακολουθούν να σκούζουν υπέρ της παγκοσμιοποίησης, εκφράζοντας έτσι τους ευσεβείς τους πόθους. Όπως, για παράδειγμα ο Γιώργος Παπανδρέου, που το μόνο που βρήκε να πει για τον κορωνοϊό, είναι ότι: «η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη μιας παγκόσμιας δημοκρατικής διακυβέρνησης». Ή η Ντόρα Μπακογιάννη, ότι: «η πραγματικότητα είναι ότι θα υπάρξει μια άλλου είδους παγκόσμια διακυβέρνηση με άλλου είδους ισορροπίες. Γιατί κακά τα ψέματα η παγκοσμιοποίηση ήρθε και θα μείνει».

Ας δούμε όμως. Έτσι έχουν τα πράγματα, ή κάτι άλλο συμβαίνει; Προσέξτε την δήλωση του Μητσοτάκη στο διάγγελμα της 13^ης Απριλίου για τον κορωνοϊό:

«Μέσα σε 50 ημέρες, διαλύθηκαν μύθοι δεκαετιών. Και βγήκαν συμπεράσματα, που θα μας συνοδεύουν για καιρό. Αποδείχθηκε, για παράδειγμα, πως το κράτος πρέπει πρωτίστως να αξιολογείται με βάση την αποτελεσματικότητά του. Και πως, όταν το κράτος δεν γίνεται λάφυρο της εξουσίας, τότε μετατρέπεται σε αληθινή Πολιτεία. Όχι σε έναν κομματικό προορισμό. Αλλά σε μία ομπρέλα φροντίδας για όλους. Που αναθέτει την ευθύνη των κρίσιμων τομέων στους πιο άξιους. Αυτή η παρακαταθήκη εμπιστοσύνης και αξιοκρατίας δεν πρέπει να φύγει μαζί με την πανδημία. Γιατί θα την χρειαστούμε για την επόμενη μεγάλη πρόσκληση: Την ανάταξη της οικονομίας μας».

Έχει καμία σχέση αυτή η δήλωση με τον Μητσοτάκη που ξέραμε; Όχι βέβαια! Ο Μητσοτάκης του: «Θέλουμε στην οικονομία λιγότερο κράτος», πάει, πέθανε.

Θα μου πείτε τώρα, οι συγκυρίες υποχρέωσαν τον Μητσοτάκη να συνετιστεί και να αναθεωρήσει τις απόψεις του; Ούτε κατά διάνοια! Απλά ο Μητσοτάκης αντιλαμβάνεται το διαμορφούμενο οικονομικό περιβάλλον και προσφεύγει ασθμαίνοντας στη λύση του κρατικού προστατευτισμού, καθότι ποιος ιδιώτης θα βρεθεί σε τέτοια συγκυρία να βάλει τα λεφτουδάκια του;

Μην τρέφετε αυταπάτες λοιπόν! Ο νεοφιλελευθερισμός ανασκουμπώνεται -πρόσκαιρα ή όχι, θα το δείξει η ιστορία- μέχρι να περάσει τον κάδο της πανδημίας. Καθότι, πώς αλλιώς θα αναταχθεί η οικονομία χωρίς κρατικές επενδύσεις;

Να είστε σίγουροι ότι η εποχή του κορωνοϊού θα εμφανίσει έναν αλλιώτικο Μητσοτάκη, πιο κρατιστή κι από τον Κουτσούμπα ακόμα. Μη χαρείτε καθόλου! Χρόνο κερδίζει. Μέχρι να αναταχθεί η οικονομία μας. Και είπαμε: χωρίς κρατικές επενδύσεις δεν μπορεί να γίνει αυτό. Να περάσουμε τον κάβο, και μετά βλέπουμε!

Εδώ θα είμαστε τα προσεχή χρόνια, να διαφυλάξουμε τον δημόσιο πλούτο που θα έχει δημιουργηθεί μέχρι τότε. Και να είστε απολύτως σίγουροι! Τον νεοφιλελευθερισμό θα τον ξαναβρούμε πάλι μπροστά μας, ακόμα πιο ύπουλο και πιο απαιτητικό.

Μέχρι τότε όμως, ας αναλογιστούμε λίγο. Ποιος ιδιώτης θα διακινδυνεύσει τα λεφτουδάκια του σε τέτοιο αποεπενδυτικό κλίμα; Ποια πολυεθνική και ποιο οικονομικό κονσόσιουμ; Ποια Fraport, θα αντέξει αυτή την πλήρη καταρράκωση των πάντων; Ποια Aegean, ποια Lufthansa, ποια British Airways, ποια Cosco, ποιες κρατικοδίαιτες εταιρίες της αρπαχτής, ποιες πετρελαϊκές και ποιοι Μυτιληναίοι; Και το κυριότερο, ποιο κράτος θα μπορέσει να επιβιώσει σ’ αυτό το κλίμα χωρίς ευρείας κλίμακας δημόσιες επενδύσεις;

Ήδη ο κ. Βασιλάκης της Aegean μίλησε ανοικτά για κρατική στήριξη της εταιρίας. Αλλά, κρατική στήριξη χωρίς ανταλλάγματα δεν νοείται. Η μερική κρατικοποίηση της εταιρίας είναι μια επιλογή που βρίσκεται πάνω στο τραπέζι και ίσως είναι η μοναδική λύση, μιας και ιδιώτες επενδυτές δεν υπάρχουν πλέον.

Στη Γερμανία επίσης, ο αεροπορικός κολοσσός Lufthansa βρίσκεται και αυτός στα πρόθυρα της κατάρρευσης, με ανοικτό το σενάριο κρατικής διάσωσης 10 δισεκατομμυρίων ευρώ. Πόσο θα τραβήξει αυτό; Μέχρι πότε ένα κράτος θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί κουφάρια; Το ίδιο συμβαίνει με όλες τις αεροπορικές εταιρίες, που άρχισαν να απολύουν σωρηδόν χιλιάδες επί χιλιάδων εργαζόμενους.

Προς το παρόν ακόμα λειτουργούμε στην ροή της πρότερης κεκτημένης ταχύτητας, όπως για παράδειγμα ο αντιπεριβαντολογικός νόμος που ψήφισαν μόλις χθες εδώ στην Ελλάδα. Επίσης, το καθ’ όλα εξαρτημένο κράτος εξακολουθεί να χρηματοδοτεί τους γνωστούς στυλοβάτες του: τα ΜΜΕ, τις τράπεζες, αύριο θα αρχίσουν να χρηματοδοτούν και τον ναυτιλιακό τομέα και τον αεροπλοϊκό και κάθε άλλο κομβικό τομέα πανεθνικής εμβέλειας. Μέχρι που θα συνειδητοποιήσουν τελικά ότι όλα αυτά είναι μάταια! Να το πάρουν χαμπάρι δηλαδή, ότι ο νέος κορωνοιός ήρθε να γκρεμίσει τις ονειρώξεις του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης.

ΤΟ ΝΕΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Μέχρι τότε όμως, νέα πολιτικά σχήματα θα δημιουργήσει η Ανάγκη και θα τους στείλει όλους στα σπίτια τους. Και τότε θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση.

Θα ρωτούσε κάποιος: και τι; Θα γυρίσουμε πάλι στον 19^ο αιώνα; Η απάντηση είναι Όχι! Άλλα μέτρα και άλλα σταθμά τότε. Άλλες παραγωγικές δυνάμεις και σχέσεις. Αλλά, άλλες παραγωγικές δυνάμεις και σχέσεις υπήρχαν και μόλις χθες (προ κορωνοϊού). Τα πάντα αναδιαμορφώνονται πλέον! Ακόμα και η πιθανότητα επανεθνικοποίησης των οικονομικών λειτουργιών, θα τεθεί σε εντελώς νέα βάση.

Φυσικά, οι εναλλακτικές στα σημερινά πρότυπα των παγκόσμιων αλυσίδων παραγωγής και εφοδιασμού και η μερική ή ολική επανεθνικοποίησή τους, θα ήταν μια πρώτης τάξεως λύση στο πρόβλημα που αναφύεται. Αλλά και αυτή ακόμα η λύση, θα δημιουργούσε παράλληλα και παράπλευρα προβλήματα, όπως είναι το αυξημένο κόστος και σημαντικές απώλειες της ευημερίας. Η νέα κανονικότητα θα μας θέσει αναγκαστικά στους πρόποδες ενός βουνού εκτόξευσης του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους παγκοσμίως. Και τότε το ερώτημα θα τεθεί σχεδόν εκβιαστικά: τι κάνουμε μ’ αυτό το πρόβλημα;

Μη γελιόμαστε! Καμία άλλη λύση δεν θα προσφέρεται πλέον, παρά η δυναμική απεξάρτηση από την απάνθρωπη χρεοκρατία που μας έφερε μέχρι εδώ. Η μοναδική προσφερόμενη λύση στο πρόβλημα θα είναι τελικά η πλήρης και ολοκληρωτική Σεισάχθεια. Ο μηδενισμός του κοντέρ δηλαδή, και η διαγραφή όλων των χρεών. Διαφορετικά δεν πάμε πουθενά.

Φυσικά, υπερκρατικές πυκνώσεις, τραπεζιτικές συνομοσπονδίες και Ευρωπαϊκές Ενώσεις της κακιάς ώρας, ξεχάστε τα. Όλα θα καταρρεύσουν σαν χάρτινος τοίχος!

Θα υπάρξουν αντιδράσεις σ’ όλα αυτά; Φυσικά και θα υπάρξουν! Αλλά πριν απ’ αυτές, θα έχουν προηγηθεί άλλες, πολύ πιο κοσμοϊστορικές ανατροπές. Η παγκόσμια οικονομία θα έχει βρεθεί σε τέτοιο τέλμα, σε τέτοια ολοκληρωτική καταστροφή, που όμοιά της δεν έχει καταγραφεί ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη ιστορία. Νέες ισορροπίες, νέες περιφερειακές Δυνάμεις, νέες συμμαχίες, αλλά και νέες αντεγκλήσεις. Πιθανότατα, τοπικοί -ή και γενικότεροι- πόλεμοι θα ξεσπάσουν παντού. Κι όλα αυτά, με τον νέο κορωνοϊό να θερίζει ακόμα.

Αλλά και πριν απ’ αυτά, θα δούμε τα μέτρα έκτακτη ανάγκη για τον περιορισμό της πανδημίας να εξελίσσονται σε ιδιότυπες –και σε αρκετές περιπτώσεις, σκληρές- δικτατορίες σε πολλά κράτη. Και συνεπεία αυτών, πιθανότατα θα δούμε και τυφλές εξεγέρσεις και αιματηρές επαναστάσεις να ξεσπούν παντού. Και με τον κορωνοϊό, ακόμα να θερίζει!

Πολλοί πιστεύουν ότι ο κορωνοϊός είναι μια διεθνής συνωμοσία των ισχυρών της Γης, προκειμένου να προωθήσουν την «Νέα Τάξη Πραγμάτων». Καμία σχέση! Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Πρώτον, επειδή η επιδημία θα διαρκέσει πολύ καιρό ακόμα. Τόσο, όσο θα καθιστά όλο και περισσότερο αδύνατη την επί χάρτου αξιοποίησή του. Και σε ένα περιβάλλον τέτοιο που καθιστά τόσο δύσκολη την παγκόσμια συνέργεια, κανένας «συνωμότης» δεν μπορεί να προωθήσει κανένα σχέδιό του. Όσο προσεκτικά σχεδιασμένο κι αν είναι αυτό.

Αν με ρωτάτε τι θα γίνει, η άποψή μου είναι ότι όντως θα προκύψει μια «Νέα Τάξη Πραγμάτων». Μόνο που θα είναι άλλη από εκείνην που υποπτεύονται κάποιοι. Θα είναι μια Νέα Τάξη, που θα επιβάλουν οι ίδιοι οι λαοί και τα έθνη. Μια Νέα Τάξη της Ανάγκης! Μια εξέλιξη που θα γκρεμίσει οριστικά τις ονειρώξεις και τα όποια μακρόπνοα σχέδια των ισχυρών.

Κατά συνέπεια, αν το δούμε από ιδεολογική σκοπιά, σήμερα βιώνουμε μια συμπυκνωμένου χρόνου μετάβαση από την λογική των «ανοικτών συνόρων» στον κρατικό προστατευτισμό. Και όσο περισσότερο θα διαρκέσει αυτός ο αγώνας σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης -και μόνο σε τέτοιες συνθήκες μπορεί να διεξαχθεί- τόσο βαθύτερα θα ριζωθούν οι θεσμοί αυτής της μετα-παγκόσμιας τάξης. Μπήκαμε στην επιδημία του κορωνοϊού ως λιλιπούτια τμήματα ενός παγκόσμιου κόσμου και θα αναδυθούμε σε έναν κόσμο πολυπολικό, και με τα εθνικά κράτη στο υψηλότερο βήμα κυριαρχίας τους.

Όσοι πιστεύουν ότι μετά την κρίση όλα θα γίνουν όπως πριν, είναι βαθιά νυχτωμένοι. Δεν υπάρχει επιστροφή στο χθες. Ότι ξέρατε, ξεχάστε το! Εντελώς καινούργιοι ορίζοντες ξετυλίγονται μπροστά μας…

Και φυσικά, τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο. Η πανδημία θέτει απλά το αποτύπωμά της και αναζητά ιχνηλάτες. Διαμορφώνει απλά τάσεις και ροπές. Εδώ είμαστε, να δράξουμε τις προκλήσεις και να χαράξουμε ιστορία. Καθότι, η ιστορία, ως γνωστόν, δεν κινείται αφ’ εαυτής. Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος, που έλεγε και ο Πρωταγόρας.

Θα υπάρξουν αύριο οι υπεύθυνες εκείνες πολιτικές Δυνάμεις που θα κινήσουν τα νήματα της ιστορίας στην αναγκαία κατεύθυνση, ή θα συνεχίσουμε να κυνηγάμε την σκιά μας στα φαντασιακά μονοπάτια των Ελοχίμ και των «σατανικών» εμβολίων τους;

Οψόμεθα...!

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου