Debate: Επαναλαμβανόμενη γκάφα Μητσοτάκη η αναφορά σε «θαλάσσιες ζώνες» ή προετοιμασία της κοινής γνώμης για εθνικές υποχωρήσεις και «Πρέσπες του Αιγαίου»;

  «Είμαι πάντα έτοιμος να συζητήσω για τη μία διαφορά έχουμε, την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών»... Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επ...

 

«Είμαι πάντα έτοιμος να συζητήσω για τη μία διαφορά έχουμε, την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών»...

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επαναλαμβάνει κάτι, το οποίο το έχει ξαναπεί και έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων! Ποιος είναι ο σκοπός του; Είναι απλά μια γκάφα....;

 

Ένα από τα πιο «ευαίσθητα» σημεία της τηλεμαχίας (debate) των πολιτικών Αρχηγών, ήταν αναμφίβολα τα Εθνικά Θέματα. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις σχετικές απαντήσεις που έδωσε δεν απέφυγε να επαναλάβει κάτι, το οποίο το έχει ξαναπεί και έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων! Μάλιστα πριν λίγες ημέρες  σε συνέντευξη στον ΑΝΤ1 και την εκπομπή «Καλημέρα Ελλάδα» αναφερόμενος στις σχέσεις με την Τουρκία είχε δηλώσει πως «Η Ελλάδα έχει μια βασική διαφορά, τη γεωπολιτική διαφορά που αποτέλεσε την αιτία των τεταμένων σχέσεων εδώ και δεκαετίες για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών..».

Στο Debate των πολιτικών αρχηγών λοιπόν, ξανά αναφερόμενος στα Ελληνοτουρκικά και στην προοπτική της έναρξης συνομιλιών μεταξύ Αθηνών και Αγκύρας, τόνισε ότι το μόνο θέμα, που υπάρχει προς ρύθμιση είναι εκείνο του καθορισμού των «θαλασσίων ζωνών»!

Συγκεκριμένα σε ερώτηση για τον νικητή των τουρκικών εκλογών ανέφερε: «Θα σεβαστούμε την κρίση του τουρκικού λαού και είμαι διατεθειμένος να συνομιλήσω με όποιον επιλέξει. Ο τουρκικός αναθεωρητισμός έτσι όπως εκφράστηκε από το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας είναι βαθιά συστημικά καταγεγραμμένος στο dna όλων των τουρκικών κομμάτων. Είμαι πάντα έτοιμος να συζητήσω για τη μία διαφορά έχουμε, την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Η πολιτική της ισχυρής αποτροπής , των ισχυρών συμμαχιών πρέπει να συνεχιστεί».

Αντί να ξεκαθαρίσει ότι τα μόνα θέματα, που μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο των Ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων είναι μόνον η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).

Πολλοί βεβαίως θα αναρωτηθούν ποιά η διαφορά της μιας τοποθέτησης από την άλλη. Η διαφορά είναι μεγάλη και η τοποθέτηση του κ. Μητσοτάκη, εάν δεν αποτελεί επαναλαμβανόμενη γκάφα, τότε είναι προετοιμασία της ελληνικής κοινής γνώμης για μεγάλες υποχωρήσεις, έναντι της Τουρκίας, στα Εθνικά Θέματα! Και αυτό γιατί, «η συζήτηση για τις θαλάσσιες ζώνες» δεν περιλαμβάνει μόνο την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, αλλά εξ ορισμού και με βάση την επιστήμη των Διεθνών Σχέσεων και το Διεθνές Δίκαιο, περιλαμβάνει και τα χωρικά ύδατα!

Με άλλα λόγια, όταν ένας Πρωθυπουργός λέει «θα συζητήσουμε για τις θαλάσσιες ζώνες» αφήνει ανοικτό το θέμα και της διαπραγμάτευσης και για την άσκηση στην πράξη του νομίμου και αναφαίρετου δικαιώματος της Ελλάδος για επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια! Αλλά αυτό το δικαίωμα η Ελλάδα μπορεί να το ασκήσει μονομερώς και δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με οποιονδήποτε γείτονά της, από τη στιγμή, που μας το παρέχει το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θαλάσσης όπως διαμορφώθηκε από τη Διεθνή Συνθήκη του Montego Bay.

Διαφωτιστικό είναι και ένα πρόσφατο άρθρο του διεθνολόγου κ.Κατσούφρου για το ζήτημα. Σύμφωνα με αυτό, οι προβλεπόμενες από το ΔτΘ θαλάσσιες ζώνες (maritime zones), οι οποίες εκτείνονται από τις ακτές (ηπειρωτικές ή νησιωτικές) κάθε παράκτιου κράτους προς την ανοικτή θάλασσα, είναι κατά σειράν:

Πρώτον, τα εσωτερικά ύδατα (δηλαδή η θαλάσσια ζώνη μεταξύ της φυσικής ακτογραμμής και των νοητών ευθειών γραμμών βάσης, με την μονομερή χάραξη των οποίων κλείονται οι κόλποι και οι δαιδαλώδεις και χαρακτηριζόμενες από έντονες εσοχές και οδοντώσεις ή και από την παρουσία νησιωτικών συμπλεγμάτων κατά μήκος τους ακτές)

Δεύτερον, η αιγιαλίτιδα ζώνη [δηλαδή η θαλάσσια ζώνη η οποία υιοθετείται επίσης μονομερώς, μετρείται από τις γραμμές βάσης, είτε πρόκειται για την φυσική ακτογραμμή είτε για ευθείες γραμμές βάσης, και το εύρος της οποίας μπορεί να φτάσει έως τα δώδεκα ναυτικά μίλια (νμ) αν το επιτρέπουν οι αποστάσεις]

Τρίτον, η ειδικών σκοπών συνορεύουσα ζώνη εύρους δώδεκα νμ πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης

Τέταρτον, η υφαλοκρηπίδα (δηλαδή ο βυθός και το υπέδαφος της θάλασσας πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης)

Πέμπτον, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) (δηλαδή η θαλάσσια ζώνη πέραν της αιγιαλίτιδας, η οποία περιλαμβάνει, εκτός από την υφαλοκρηπίδα, και τα υπερκείμενα ύδατα).

Οι δύο πρώτες εξομοιώνονται με εθνικό έδαφος ως ζώνες κυριαρχίας, ενώ οι άλλες τρεις, θεωρούμενες λειτουργικές, ονομάζονται ζώνες κυριαρχικών δικαιωμάτων και, λόγω του μεγάλου εύρους τους, οριοθετούνται κατ’ ανάγκη ως επικαλυπτόμενες, ιδίως όταν πρόκειται για κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως η Μεσόγειος.

Η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών συνδέεται άρρηκτα με δύο άλλες νομικές έννοιες, διακριτές μεταξύ τους αλλά και αλληλένδετες, και συγκεκριμένα με την ασκούμενη επί των ακτών εδαφική κυριαρχία (territorial sovereignty), η οποία είναι με τη σειρά της γενεσιουργός του δικαιώματος (entitlement)του παράκτιου κράτους στις θαλάσσιες ζώνες, σύμφωνα με την θεμελιώδη αρχή του ΔτΘ «η ξηρά κατισχύει της θάλασσας» («the land dominates the sea»).

Αυτό σημαίνει ότι το δικαίωμα επί των θαλάσσιων ζωνών συναρτάται, ως αναγκαία και ικανή προϋπόθεση, με το γεγονός ότι το ανήκον στο παράκτιο κράτος έδαφος βρέχεται από θάλασσα (τα περίκλειστα κράτη δεν διαθέτουν θαλάσσιες ζώνες). Έτσι, το δικαίωμα εξαρτάται μεν ευθέως από την κυριαρχία, αλλά λογίζεται ως προαπαιτούμενο της οριοθέτησης. Στην πράξη, μεταφράζεται με τη μετωπική προβολή της ηπειρωτικής ακτογραμμής στη θάλασσα (frontal projection).

Όσον αφορά τα νησιωτικά εδάφη, τα οποία περιβάλλονται πανταχόθεν από θάλασσα, η προβολή της ακτογραμμής τους χωρεί προς όλα τα σημεία του ορίζοντα, δηλαδή ακτινοειδώς (radial projection). Εννοείται ότι το μεν δικαίωμα αποτελεί τον συνδετικό, η δε οριοθέτηση τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας των τριών εννοιών. Η οριοθέτηση καθίσταται αναγκαία όταν η προβολή του θαλάσσιου μετώπου ενός παράκτιου κράτους συναντά και εφάπτεται ή επικαλύπτεται (overlap) με την αντίστοιχη προβολή ενός άλλου παράκτιου κράτους. Άρα, απαιτείται οριοθέτηση μόνον όταν υπάρχει επικάλυψη προβολών.

Η οριοθέτηση χωρεί συνήθως με διμερή συμφωνία, δηλαδή συντελείται ανά ζεύγη παράκτιων κρατών, ή, ελλείψει επίτευξης συμφωνίας εντός εύλογου χρόνου, με προσφυγή (από κοινού ή μονομερώς κατά περίπτωση) στη διεθνή δικαιοσύνη. Επομένως, αφενός, δεν νοείται μονομερής οριοθέτηση, αφετέρου, η οριοθέτηση δεν είναι αναγκαία όταν η γεωγραφία της περιοχής και οι αποστάσεις επιτρέπουν τον μονομερή καθορισμό των ορίων των θαλάσσιων ζωνών ενός παράκτιου κράτους, χωρίς τον κίνδυνο επικάλυψής τους με τις θαλάσσιες ζώνες ενός τρίτου παράκτιου κράτους.

Για να αναφερθώ στη συγκεκριμένη περίπτωση του Αιγαίου, εκεί όπου οι γεωγραφικές συνθήκες, και ιδίως οι αποστάσεις, το επιτρέπουν, η Ελλάδα έχει το αδιαπραγμάτευτο και αναφαίρετο δικαίωμα να επεκτείνει μονομερώς το εύρος της ισχύουσας από το 1936 αιγιαλίτιδας ζώνης της των έξι νμ μέχρι το όριο των δώδεκα νμ, όπως προβλέπει το εθιμικό ΔτΘ.

Στην περίπτωση αυτή, δεν απαιτείται η έγκριση ή η συναίνεση της γείτονος, ενώ η ελεύθερη άσκηση του δικαιώματος δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως καταχρηστική, κατά μείζονα δε λόγο είναι αδιανόητο να συνιστά αιτία πολέμου (casus belli), όπως υποστηρίζει ανερυθρίαστα η Τουρκία. Πρόκειται εν τέλει για καθ’ όλα νόμιμο, αν και μονομερή, καθορισμό ορίων και όχι για διμερή οριοθέτηση. Ας μην λησμονούμε επίσης ότι υπάρχουν ήδη οριοθετημένες θαλάσσιες περιοχές στις εκβολές του Έβρου (ήδη από το 1926) και στο σύμπλεγμα του Καστελλορίζου και πέραν αυτού μέχρι την Σάμο (ήδη από το 1932), οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν μεταξύ των δύο κρατών.

Είναι προφανές ότι, όπως προκύπτει από την ανωτέρω συνοπτική ανάλυση, οι διμερείς διερευνητικές συνομιλίες ή διαπραγματεύσεις προτάσσονται -ως εκ των ων ουκ άνευ- οποιασδήποτε συμφωνίας ή δικαστικής επίλυσης. Ουδέν μεμπτόν. Έχοντας βεβαίως εκ προοιμίου ως αντικείμενο αλλά και ως κόκκινη γραμμή την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο, είναι αυτονόητο ότι για την Ελλάδα οι επαφές αυτές υπό μορφή άτυπου διαλόγου δεν αφορούν (ανεξάρτητα από τα όσα προβάλλει κατά καιρούς και διεκδικεί η γείτων) την κυριαρχία (όπως η Τουρκία αποπειράται συστηματικά να εισαγάγει ως νέα διαφορά μετά το 1995, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας επί ορισμένων νησιωτικών εδαφών της, και από το 2021, αμφισβητώντας την εκχώρηση της κυριαρχίας επί του συνόλου των ελληνικών νησιωτικών εδαφών υπό το πρόσχημα της μη τήρησης της αποστρατιωτικοποίησής τους εκ μέρους της Ελλάδας), αλλά ούτε και το αναγνωριζόμενο εθιμικώς δικαίωμα των νήσων (ως γνωστόν, από το 1974 η Τουρκία αρνείται αυθαιρέτως να αποδεχτεί το αναγνωριζόμενο βάσει του ΔτΘ δικαίωμα των νησιωτικών εδαφών σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, πλην της αιγιαλίτιδας ζώνης τους των έξι νμ).

Εν ολίγοις, η συζήτηση σχετικά με την οριοθέτηση προϋποθέτει, ως δεδομένο και όχι ως ζητούμενο, ότι δεν αμφισβητείται η κυριαρχία ούτε επί σπιθαμής ελληνικού νησιωτικού εδάφους, ενώ εξυπακούεται ότι αναγνωρίζεται παράλληλα και το δικαίωμά τους στο σύνολο των προβλεπόμενων από το ΔτΘ θαλάσσιων ζωνών.

 Σχολιάστε το άρθρο μας

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.  To ιστολόγιο μας δεν υιοθετεί τις απόψεις των αρθρογράφων, ούτε ταυτίζεται με τα θέματα που αναδημοσιεύει από άλλες ενημερωτικές ιστοσελίδες και δεν ευθύνεται για την εγκυρότητα, την αξιοπιστία και το περιεχόμενό τους.

Ακολουθήστε το ellinikiafipnisis.blogspot.com 

στο Facebook...

στο Twitter

στο Viber

στο Telegram

στο GAB...

κοινοποιήστε το και στους φίλους σας!