To πελατειακό σύστημα κρατούσε τον κόσμο κοντά στη συμμετοχική δημοκρατία

Το τέλος της μοιρασιάς των λαφύρων, που άλλαξε τον τρόπο που ψηφίζουν οι Έλληνες Γράφει ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος Είναι η μακροχρ...

Το τέλος της μοιρασιάς των λαφύρων, που άλλαξε τον τρόπο που ψηφίζουν οι Έλληνες

Γράφει ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος

Είναι η μακροχρόνια συμβίωση του ελληνικού πολιτικού συστήματος με τις πελατειακές σχέσεις που έχει προκαλέσει τις σημερινές πολιτικές παραμορφώσεις. Από τότε που καθιερώθηκε η νέα ελληνική δημοκρατία τα πολιτικά κόμματα έκαναν τα πάντα ώστε οι πολίτες να εξοικειωθούν με την ιδέα πως η πολιτική εξαντλείται στην επιδίωξη διανομής των λαφύρων κάθε εκλογικής νίκης. 

Ο λαός περίμενε κάθε φορά από τα κόμματα την μοιρασιά των υπεσχημένων, αμέσως μετά την ανάδειξή τους στην εξουσία. Σε περίπτωση αδυναμίας η άρνησης εκπλήρωσης των όποιων προεκλογικών γενικών η ατομικών δεσμεύσεων, το φυσικό επακόλουθο ήταν η αλλαγή πολιτικής πλεύσης και η στήριξη εκ μέρους του απογοητευμένου εκλογέα ενός άλλου κόμματος.

Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα ποτέ δεν φρόντισαν να εκπαιδεύσουν το εκλογικό σώμα για την πραγματική έννοια και το ουσιαστικό περιεχόμενο της Δημοκρατίας. Γι’ αυτό τα πάντα είχαν στηριχθεί στην εξασφάλιση για τους κομματικούς πιστούς των μεγαλύτερων δυνατών κρατικών παροχών. Αν οι απαραίτητοι σχετικοί πόροι δεν ήσαν διαθέσιμοι με βάση τα δημόσια οικονομικά, οι κυβερνήσεις κατέφευγαν στον εξωτερικό δανεισμό. Ακόμα κι αν ήταν ολοφάνερο πως τα δανεικά αυτά δεν θα μπορούσαν να αποπληρωθούν.

Στην Κύπρο λχ η οικονομική κατάσταση ήταν βιώσιμη. Μέχρι που το ΑΚΕΛ αποφάσισε να κάνει «κοινωνική πολιτική» και να μοιράσει, δίχως αντίκρισμα, αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις. Τα αποτελέσματα τα γνωρίζουμε όλοι…

Η κρίση οδήγησε τους Ελληνες να συνειδητοποιήσουν άξαφνα την πραγματικότητα του πως λειτουργεί η οικονομία. Τους βούτηξε ωστόσο την ίδια στιγμή πολύ βαθιά σε μια απογοήτευση με την δημοκρατία. Η αλλαγή κομματικής υποστήριξης δεν είναι δυνατόν πλέον να λύσει το πρόβλημα.

Το πρόβλημα δεν είναι πια του ενός η του άλλου κόμματος εξουσίας. Στα μάτια του κόσμου είναι το σύστημα που δεν μπορεί πλέον να ικανοποιήσει τις προσδοκίες. Η ευθύνη για την αδυναμία της Δημοκρατίας να συνεχίσει τις παροχές φορτώνεται τώρα από τους εκλογείς σε όλα τα παραδοσιακά κόμματα. Στα κόμματα δηλ. που αποτελούν τις συνισταμένες του συστήματος. Δηλ και στην Αριστερά. Διότι κι αυτή έχει ευθύνη μια κι’ υπερθεμάτιζε πάντα σε παροχές κι αναλάμβανε εργολαβικά την προστασία των ρουσφετολογηθέντων από τα αστικά κόμματα εξουσίας. Μόνο οι φασίστες εμφανίζονται να αμφισβητούν και να αντιστρατεύονται λοιπόν το σύστημα. Μέσω αυτών, πολλοί πιστεύουν πως, ο μηχανισμός των ξεδοντιασμένων πελατειακών σχέσεων μπορεί να πάρει την εκδίκησή του. Αυτός είναι ο λόγος που η Χρυσή Αυγή εμφανίζεται ισχυρή και να διατηρεί, παρά τις διώξεις, σοβαρές δυνάμεις.

Η αντίδραση του λαού στις καταλυτικές για την ζωή του επιπτώσεις της κρίσης δεν θα ξάφνιαζε κάποιον ειδικό στις συνέπειες κάποιας τραυματικής εμπειρίας. Πρώτη, φυσιολογική, αντίδραση ήταν η άρνηση και η συνακόλουθη απομόνωση. Ακολούθησε η οργή μαζί με την αναζήτηση παντού, εκτός του εαυτού του, υπευθύνων. Μετά ήρθε η διαπραγμάτευση της καινούργιας πραγματικότητας μαζί με μια ορμητική και καταλυτική περίοδο κατάθλιψης.

Τώρα ήρθε η στιγμή της τελικής συμπεριφοράς που συνδυάζει την αναγνώριση της πραγματικότητας, δηλ. αποδοχής της, με κυρίαρχο το στοιχείο της απάθειας. Δεν αποτελεί η χώρα μας μοναδική περίπτωση που τέτοιες ψυχολογικές μεταπτώσεις χαρακτήρισαν το πολιτικό σύστημα. Η επιβίωση όμως ενός συστήματος εκτός από αιτήματα και πιέσεις χρειάζεται και ουσιαστικές υποστηρίξεις απλό την κοινωνία. Όταν αυτές ελαχιστοποιούνται τότε η καταλυτική κρίση είναι πολύ κοντά. Η Βρετανία είχε περάσει μια τέτοια κρίσιμη περίοδο από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 (βλ. σχετ. Mark Garnett, From Anger to Apathy. Jonathan Cape, 2007). Με αποτέλεσμα τις ριζοσπαστικές πολιτικές της κας Θάτσερ που επανέφερε την αυτοπεποίθηση στην κοινωνία της Βρετανίας.

Οι εταίροι του κυβερνητικού συνασπισμού σήμερα στην Ελλάδα, επιτιθέμενοι με την πολιτική τους στην ιδιωτική ιδιοκτησία, που αποτελεί τον βασικό πυλώνα της δυτικού τύπου φιλελεύθερης αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης, υπονομεύουν έτσι την πίστη των ανθρώπων στη δημοκρατία. Επιμένουν επίσης στη βαριά φορολογία και σε περικοπές μισθών και συντάξεων ενώ κωλυσιεργούν εμποδίζοντας τις όποιες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις όπως και την μείωση του αριθμού των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα. Ο κόσμος έτσι απογοητεύεται κι αποπροσανατολίζεται. Δεν ενδιαφέρεται να στηρίξει τους θεσμούς, αηδιάζει με τις διαδικασίες – όπως λχ οι εκλογές – αρνείται να φανατισθεί για τις τύχες άλλων (έτσι βλέπει πλέον τους πολιτικούς), γίνεται απαθής, αιχμηρός κι εκδικητικός.

Τα παραδοσιακά κοινοβουλευτικά κόμματα δεν είχαν μυήσει τους Ελληνες στην πραγματική ουσία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, καθώς και στην λειτουργία μιας ανοιχτής οικονομίας. Και τώρα τους έρχεται καθυστερημένα ο λογαριασμός. Δίχως τον συνεκτικό ιστό των πελατειακών σχέσεων που κρατούσε ζωντανό το ενδιαφέρον για την πολιτική, έρχεται η αποσύνθεση, η αδιαφορία και μια συμπεριφορά καυστικού μηδενισμού. Η αποχή είναι πλέον πολιτική στάση.

Που στέλνει μηνύματα προειδοποίησης από την κοινωνία στο πολιτικό σύστημα. Κι αυτό εξακολουθεί να πορεύεται στον δικό του κόσμο. Σε μια παράλληλη εικονική πραγματικότητα. Ασχολείται με τις διαμάχες Βενιζέλου-Παπανδρέου (μίμηση, για το ενδιαφέρον της, σύγκρουσης Πανελευσινιακού – Παναιγιάλιου), με την εκτόξευση ανακοινώσεων ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ και με την ..αναθεώρηση του Συντάγματος! Δεν υπάρχει ευρωπαική χώρα που να απασχολείται, μετά από κάθε σχεδόν κυβερνητική αλλαγή, με τον Καταστατικό Χάρτη. Όπως στην εποχή της εισβολής του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο. Που αντί να αμυνθούν μαζικά, οι έλληνες έσφαζαν ο ένας τον άλλο κι αγωνιούσαν για το Σύνταγμα.

* Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος υπήρξε για πολλά χρόνια Βουλευτής, Υπουργός και Δήμαρχος Πειραιά. Από το 1994 έχει εγκαταλείψει την πολιτική κι απασχολείται στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, στην ενημέρωση και στον πανεπιστημιακό χώρο. Έχει διδάξει σε ΗΠΑ, Ρωσία και Ελλάδα ενώ υπήρξε visiting scholar του Κολλεγίου St. Edmund's του Πανεπιστημίου του Cambridge και δύο φορές εταίρος δημόσιας πολιτικής του μεγάλου ερευνητικού κέντρου Woodrow Wilson Center της Ουάσινγκτον. Διετέλεσε σύμβουλος της Ρωσικής Κυβέρνησης για ζητήματα Ανταγωνισμού και Απελευθέρωσης των Αγορών. Τώρα διευθύνει το Ινστιτούτο Διπλωματίας του Αμερικανικού Κολλεγίου της Ελλάδας (Deree) και διδάσκει Επικοινωνία και Ανάλυση Ρίσκου στον Πανεπιστήμιο του Καλίνινγκραντ (πρ. Konigsberg) στη Ρωσία.

Πηγή

Οι απόψεις του ιστολογίου δεν συμπίπτουν πάντα με τα περιεχόμενα του άρθρου