Η κλασική αρχαιοελληνική αρχιτεκτονική, ο Ντόναλντ Τράμπ και η νεοελληνική μεταμοντέρνα αρχιτεκτονική ασκήμια

Το καινοτόμο  παράδειγμα που παρέχει ο ανατρεπτικός Τράμπ, θα μπορούσαν να το ακολουθήσουν και οι Ελληνικές κυβερνήσεις, έστω και καθυσ...

Το καινοτόμο  παράδειγμα που παρέχει ο ανατρεπτικός Τράμπ, θα μπορούσαν να το ακολουθήσουν και οι Ελληνικές κυβερνήσεις, έστω και καθυστερημένα

Γράφει ο Θεόδωρος Κατσανέβας

Σε όλο την κόσμο, τα περισσότερα δημόσια κτίρια και όχι μόνο, ακολουθούν τις αρχιτεκτονικές γραμμές της αρχαιολελληνικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς όπου κυριαρχούν οι  κίονες και οι αψίδες. Ο Λευκός Οίκος, τα δικαστήρια,τα μουσεία, πολλά δημόσια κτίρια, σε ΗΠΑ και Ευρώπη έχουν υιοθετήσει  τη μοναδική όσο και αξεπέραστη αρχαιοελληνική αρχιτεκτονική γραμμή. Στη γενέτηρά τους εδώ στην Ελλάδα, κάνουμε ακριβώς το αντίθετο.

Το Μέγαρο Μουσικής και η Αμερικάνικη πρεσβεία στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, τα δικαστήρια και το μέγαρο της αστυνομίας στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας και σχεδόν όλα τα σύγχρονα κτίρια δημόσιου  χαρακτήρα, όχι μόνο δεν έχουν καμιά σχέση με την σπουδαία αρχαιοελληνική ή νεοκλασική μας παράδοση, αλλά αποτελούν ακαλαίσθητα, αδιάφορα αν όχι τερατουργήματα αισθητικής.

Απέναντι από το πανέμορφο νεοκλασικό κτίριο της Βουλής και της παρόμοιας αισθητικής άλλων κτιρίων στην πλατεία Συντάγματος, έχουν δημιουργηθεί άχρωμα και άνοστα γυάλινα πολυώροφα κτίρια του Υπουργείου εξωτερικών που χαλάνε την όλη εικόνα. Το σύμπλεγμα των νεοκλασικών κτιρίων  στην οδό Πανεπιστημίου και παντού όπου υπάρχουν σκόρπια σε Αθήνα και Πειραιά,όπως τα δημοτικά θέατρα σε Αθήνα και Πειραιά, φωτίζονται το βράδυ και επιδεικνύονται στους επισκέπτες. Η ασκήμια των περισσότερων νεότερων κτιρίων παραμένει σκοτεινή, γιατί απλά δεν αρέσουν ούτε ημέρα ούτε τη νύχτα.

Η Αθήνα και οι άλλες πόλεις μας, αντί να αποτελούν συνέχεια της αρχαιοελληνικής και νεοκλασικής αρχιτεκτονικής ομορφιάς, ή της τοπικής ιστορικής τους ιδιαιτερότητας,να έχουν δηλ. το δικό της στίγμα, πειραματίζονται με άσκημες ή άχρωμες δημιουργίες αρχιτεκτόνων που θέλουν να μοιάσουν με τον Ικτίνο, τον Καλλικράτη, τον Τσίλερ, τους πετράδες της Ηπείρους ή τους Λαγκαδινούς μάστορες, με κατά κανόνα τραγικά αποτελέσματα.

Το προεδρικό διάταγμα Τράμπ που επιβάλλει την αρχαιοελληνική αρχιτεκτονική σε δημόσια κτίρια.

Στις ΗΠΑ ο αντισυμβατικός και απρόβλεπτος Ντόναλντ Τράμπ, μας δίνει ένα καλό μάθημα, επιβάλλοντας με προεδρικό διάταγμα την κλασική αρχιτεκτονική της αρχαίας Αθήνας και βάζοντας τέλος στη μινιμαλιστική, μπρουτάλ και συχνά αποκρουστική μεταμοντέρνα αρχιτεκτονική σε δημόσια κτίρια.

«Οι Ιδρυτές Πατέρες των ΗΠΑ απέδιδαν τεράστια σημασία στην Ομοσπονδιακή Αρχιτεκτονική. Ο πρόεδρος Τζορτζ Ουάσιγκτον και ο Υπουργός Εξωτερικών Τόμας Τζέφερσον είχαν συνειδητά επιλέξει ως πρότυπο για τα σημαντικότερα κτίρια στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον, την κλασική αρχιτεκτονική της αρχαίας Αθήνας και της αρχαίας Ρώμης. Ήθελαν τα δημόσια κτίρια της Αμερικής να συμβολίζουν τα νέα αυτόνομα δημοκρατικά ιδανικά του έθνους». Με αυτή την εισαγωγή ξεκινά το προσχέδιο του εκτελεστικού διατάγματος που προωθεί ο Ντόναλτ Τραμπ, με τίτλο  «κάνοντας τα ομοσπονδιακά κτίρια καλαίσθητα ξανά». Με τον τρόπο αυτό επιχειρεί   να επαναφέρει τις αρχές που θα πρέπει να διέπουν την αρχιτεκτονική των ομοσπονδιακών κτιρίων της χώρας, που από το 1950 κι έπειτα εγκατέλειψαν το αρχαιοελληνικό στυλ.

Το όραμα του Αμερικανού προέδρου βασίζεται στο κλασικό κάλλος και στη δηλωμένη απέχθειά του προς τους ρυθμούς του λεγόμενου μινιμαλισμού, μπρουταλισμού και μοντερνισμού. Εφεξής,τα μεγάλα αρχιτεκτονικά γραφεία που θα αναλαμβάνουν τα φιλόδοξα σχέδια  ανέγερσης ομοσπονδιακών κτιρίων και δικαστηρίων μέσα και γύρω από την Ουάσιγκτον με κόστος κατασκευής άνω των 50 εκατομμυρίων δολαρίων, θα πρέπει να ξεχάσουν τις μινιμαλιστικές αρχιτεκτονικές γραμμές όπως τη χρήση γυαλιού ή γυμνού σκυροδέματος στις προσόψεις. Αντ’ αυτών, θα πρέπει να ακολουθούν τα κλασικά πρότυπα που υπαγορεύει το μεγαλείο της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, όπως αποτύπωσαν και καθιέρωσαν με τα ανυπέρβλητα και επιβλητικά τους αρχιτεκτονικά έργα οι αρχαίοι Ικτίνος, Καλλικράτης και άλλοι σπουδαίοι  αρχιτέκτονες της εποχής.

Και ένας επίλογος-διάλογος

Όπως ήταν αναμενόμενο, η  είδηση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τους συλλόγους αρχιτεκτόνων, οι οποίοι εναντιώνονται σε παρόμοιες αποφάσεις, επιδιώκοντας να επιβάλλουν την άναρχη αρχιτεκτονική σύλληψη του κάθε ταλαντούχου ή ατάλαντου αρχιτέκτονα στις όψεις των πόλεων. Εδώ υπάρχει ο ακόλουθος αντίλογος. Στο εσωτερικό του σπιτιού του, ο καθένας μπορεί να κάνει ότι θέλει. Στις εξωτερικές όψεις των πόλεων όχι.

Η αρχιτεκτονική αναρχία, ακόμα και αν εμπεριέχει κάποιες καλαίσθητες κτιριακές  εξαιρέσεις, οδηγεί  σε πολεοδομική και αρχιτεκτονικής ανομοιομορφία και ασκήμια. Τις αποφάσεις για τις όψεις των πόλεων θα πρέπει να τις παίρνει η πολιτεία και όχι οι αρχιτέκτονες και πολύ περισσότερο ο κάθε πολίτης που έχει την προσωπική του κτιριακή αισθητική. Και οι καλύτερες σχετικές αποφάσεις είναι αυτές που ταιριάζουν με την τοπική αρχιτεκτονική κληρονομιά. Ευτυχώς που στις Κυκλάδες, στην ορεινή Αρκαδία και αλλού, επιβλήθηκε η παραδοσιακή αρχιτεκτονική γραμμή και αυτό αποτελεί έναν τεράστιο πλούτο για τη χώρα μας όλη. Και είναι πολύ κρίμα που οι πόλεις και τα χωριά μας απώλεσαν τις ιστορική τοπική τους αρχιτεκτονική και η  Αθήνα την αξεπέραστη νεοκλασική κληρονομιά του Ερνέστου Τσίλερ στα πρότυπα της αρχαίας Αθήνας.

Το καινοτόμο  παράδειγμα που παρέχει ο ανατρεπτικός Τράμπ, θα μπορούσαν να το ακολουθήσουν και οι Ελληνικές κυβερνήσεις, έστω και καθυστερημένα. Γιατί ποτέ δεν είναι αργά.