Η παρακμή της δυτικής κυριαρχίας

Μόνο ένας ανόητος θα μπορούσε να κάνει ισχυρισμούς για το μέλλον...! Πόσοι αναλυτές άραγε προέβλεψαν το 1913 τον επερχόμενο πρώτο π...

Μόνο ένας ανόητος θα μπορούσε να κάνει ισχυρισμούς για το μέλλον...!

Πόσοι αναλυτές άραγε προέβλεψαν το 1913 τον επερχόμενο πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, πόσο μάλλον δύο τέτοιους πολέμους που σχεδόν κατέστρεψαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό; Αυτό που μπορεί να κάνει κανείς είναι να εξετάσει τις αποδεδειγμένες συνέπειες των τάσεων.

Αξίζει να ξεκινήσουμε με το βιβλίο του γερμανού συγγραφέα Όσβαλντ Σπένγκλερ που δημοσιεύθηκε μεταξύ 1918-1923, Η Παρακμή της Δύσης. Δεν ήταν λάθος αλλά μάλλον πρόωρο. Και όπως πολλοί κινδυνολόγοι της εποχής του απέτυχε να δει ότι η αλλαγή θέσης της δύσης ιεαρχικά ήταν συμβατή με υψηλά και αυξανόμενα δυτικά πρότυπα διαβίωσης.

Πράγματι, αυτό που πρέπει να εξηγηθεί δεν είναι η επικείμενη σχετική παρακμή της Δύσης, αλλά η προσωρινή της υπεροχή. Σε έναν παγκόσμιο πληθυσμό 7 δισ., οι ΗΠΑ και η Δυτική Ευρώπη μαζί αντιπροσωπεύουν μόνο 770 εκατομμύρια. Το ανά κεφαλή ακαθάριστο εγχώριο προϊόν τους - ένας κατά προσέγγιση οδηγός για το βιοτικό επίπεδο - είναι τρεις φορές ο παγκόσμιος μέσος όρος. Τέτοιες διαφορές δύσκολα μπορεί να διαρκέσουν σε ένα όλο και πιο παγκοσμιοποιημένο πλανήτη.

Η αναστροφή του προηγούμενου κανόνα έχει ήδη αρχίσει. Αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες αντιπροσωπεύουν σήμερα, για πρώτη φορά στη σύγχρονη εποχή, περίπου το ήμισυ της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής. Οι ιστορικοί έχουν προσφέρει ατελείωτες εξηγήσεις για την προσωρινή άνοδο της Δύσης: θρησκείες που δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο άτομο και τις δραστηριότητές του σε αυτή τη ζωή - Ένα πνευματικό κλίμα ευνοϊκότερο για την επιστημονική σκέψη - Δικαιώματα ιδιοκτησίας που προστατεύουν τον πλούτο - Λιγότερο αυταρχικές μορφές διακυβέρνησης.

Όμως, τέτοιες συμπεριφορές δεν θα μπορούσαν να να διαρκέσουν, αντιμέτωπες με τα στοιχεία της αυξανόμενης δυτική ηγεμονίας. Αυτό που ξεκίνησε η Δύση οι άλλοι θα ακολουθήσουν. Και τελικά να το κάνουν δικό τους.

Global Turning Points, το βιβλίο από τους Mauro F. Guillén και Emilio Ontiveros, αρνείται πεισματικά τις προφητείες ότι η Κίνα θα κυριαρχήσει το υπόλοιπο του 21ου αιώνα. Ίσως  να αποκτήσει το μεγαλύτερο ΑΕΠ, αλλά αυτό θα είναι μόνο ένα του ΑΕΠ ενός πολυπολικού κόσμου.

Η φαινομενική υπεροχή της Κίνας είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα πληθυσμού. Όσον αφορά το βιοτικό της επίπεδο η χώρα έχει πολύ δρόμο να διανύσει. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι μόνο το ένα τρίτο της Δυτικής Ευρώπης και το ένα τέταρτο των ΗΠΑ.

Η μεγαλύτερη έκπληξη δεν είναι οι οικονομικές αλλαγές, αλλά η αλλαγή κατεύθυνσης των ροών κεφαλαίων. Το μεγαλύτερο μέρος του περασμένου αιώνα ήταν γεμάτο ανησυχία για το πώς να αυξηθούν οι ροές κεφαλαίων και η δυτική βοήθεια για αυτό που ήταν τότε γνωστός ως τρίτος κόσμος. Σχεδόν κανένας δεν προέβλεπε ότι το πρόβλημα θα μπορούσε να αντιστραφεί και ότι οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες θα είχαν πλέον πλεονάσματα στα οποία ο παλιός βιομηχανικός κόσμος θα στηρίζεται πλέον για τη χρηματοδότηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και τα δημοσιονομικά ελλείμματα του.

Η δυτική εξάρτηση από τον υπόλοιπο κόσμο, θα μειωθεί, αλλά όχι να εξαλειφθεί, αν σε περιόδους ύφεσης οι δυτικές κυβερνήσεις ανησυχούν λιγότερο για τον απευθείας δανεισμό από τις δικές τους κεντρικές τράπεζες.

Πολλοί σχολιαστές βλέπουν την αντίστροφη ροή από τις αναπτυσσόμενες χώρες ως αφύσικο, κάτι που σημαίνει ουσιαστικά ανήθικο. Είναι σαφές ότι υπάρχουν ειδικοί παράγοντες στο χώρο εργασίας, όπως η διαχείριση της κατάστασης της κινεζικής οικονομίας και τα μεγάλα πλεονάσματα των παραγωγών πετρελαίου. Αλλά αυτά δεν μοιάζει να αντιστρέφεται σύντομα, και καλύτερα να μάθουμε να ζούμε με τη νέα κατεύθυνση των ροών κεφαλαίου, η οποία είναι γνωστή στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία ως το παράδοξο Lucas.

Το ενδιαφέρον ερώτημα είναι τι θα κάνουν οι αναδυόμενες χώρες με τη συσσώρευση των πλεονασμάτων τους. Υπάρχουν ήδη πολλές ενδείξεις ότι έχουν χορτάσει τις εκμεταλλεύσεις τους σε δολάρια και σε άλλα δυτικά νομίσματα που κερδίζουν χαμηλό ή ακόμα και αρνητικό πραγματικό επιτόκιο. Το επόμενο στάδιο είναι οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου και άμεσες επενδύσεις σε τομείς όπως η Αφρική, αλλά και η Αμερική και η Ευρώπη. Προς το παρόν, μπορούν να είναι βέβαιοι ότι θα είναι ευπρόσδεκτες, αλλά τι θα συμβεί καθώς το μερίδιό τους αυξάνεται;

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρχουν εντάσεις. Ήδη έχουν γραφτεί πολλά για την μείωση της πραγματικής ισχύς των δυτικών κυβερνήσεων. Θα γραφτούν ακόμη περισσότερα, καθώς θα είναι υπεύθυνες για ολοένα και μικρότερα κομμάτια των οικονομιών τους.

Πηγή