Τεχνητή Νοημοσύνη: Η σύγχρονη Ύβρις του Τεχνομεσσιανισμού και ο αφανισμός της ανθρωπικής διάστασης του κόσμου

  Αντιμετωπίζοντας τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, φαίνεται πως έχουμε βρεθεί σ’ ένα σταυροδρόμι συγκλονιστικό για τη μετέπειτα εξέλιξή...

 

Αντιμετωπίζοντας τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, φαίνεται πως έχουμε βρεθεί σ’ ένα σταυροδρόμι συγκλονιστικό για τη μετέπειτα εξέλιξή της, συνάμα όμως και για τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι αντιλαμβανόμαστε την ουσία της ίδιας της ζωής.

Η ανάπτυξη της ΤΝ αποτελεί κορυφαίο όνειρο για τους οπαδούς ενός Τεχνομεσσιανισμού, οι οποίοι οραματίζονται κοινωνίες όπου η μηχανή όχι μόνο θα εξυπηρετεί και θα ικανοποιεί κάθε ανάγκη του ανθρώπου, αλλά θα οδηγήσει και τον ίδιο σε μια εξελικτική πορεία (μετάνθρωπος), κατασκευάζοντας έναν τεχνητό παράδεισο, όπου τα πάντα είναι δυνατά – ακόμα και η αθανασία της ανθρώπινης συνείδησης.

 

Γράφει ο Δημήτρης Γκίκας*

Ο λόγος για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, μια εφεύρεση που, κατά πολλούς, θα οδηγήσει σε παράλληλη ανάπτυξη του ίδιου του ανθρώπινου είδους που την κατασκεύασε. Κατά άλλους, όμως πρόκειται για εξέλιξη που θα σημάνει παράλληλα τον απόλυτο αφανισμό του ανθρώπινου είδους, το οποίο, διακατεχόμενο από αρχαία Ύβρι, τόλμησε να καταπιαστεί με κάτι που ξεπερνά ακόμα και τον ίδιο, να κατασκευάσει ένα είδος ζωής που απειλεί τον ίδιο τον κατασκευαστή του…

Φαίνεται πως αυτό το τρομακτικό ενδεχόμενο δεν είναι πια και τόσο ενδεχόμενο, ή, τουλάχιστον για κάποιους ειδικούς, δεν μπορούν να αγνοηθούν οι αδιευκρίνιστες, σήμερα, συνέπειες της αχαλίνωτης και πέρα από την ανθρώπινη επέμβαση, εξέλιξης της Τεχνητής Νοημοσύνης. Πριν από λίγο καιρό, ο Elon Mask, ο γνωστός δισεκατομμυριούχος εφευρέτης και ο συνιδρυτής της Apple, Steve Wozniak, σε ανοιχτή επιστολή τους, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις ανεξέλεγκτες συνέπειες της ανάπτυξης Τεχνητής Νοημοσύνης, ζητώντας να σταματήσει κάθε εργασία ανάπτυξης από τις εταιρείες που ασχολούνται με το θέμα. Αφορμή υπήρξε η παγκοσμίου φήμης ΤΝ τύπου GPT-4 της εταιρείας OpenAI, η οποία, με τη μορφή Chatbox για αρκετό διάστημα παρέμεινε στη διάθεση του κοινού μέσω διαδικτύου, απαντώντας σε ερωτήσεις και παράγοντας ακόμα και επιστημονικά κείμενα επιπέδου διδακτορικής διατριβής!

Η ανάπτυξη της ΤΝ αποτελεί κορυφαίο όνειρο για τους οπαδούς ενός Τεχνομεσσιανισμού, οι οποίοι οραματίζονται κοινωνίες όπου η μηχανή όχι μόνο θα εξυπηρετεί και θα ικανοποιεί κάθε ανάγκη του ανθρώπου, αλλά θα οδηγήσει και τον ίδιο σε μια εξελικτική πορεία (μετάνθρωπος), κατασκευάζοντας έναν τεχνητό παράδεισο, όπου τα πάντα είναι δυνατά – ακόμα και η αθανασία της ανθρώπινης συνείδησης.

Η ανθρώπινη ύπαρξη είναι τόσο θαυμαστή ακριβώς διότι χαρακτηρίζεται από την παρόρμηση να ξεπεράσει την ίδια τη φύση της. Μάλιστα, οι αρχαίοι αντιλήφθηκαν πως αυτή η παρόρμηση ενδέχεται να έχει τρομακτικές συνέπειες, καθώς μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην απόλυτη αλαζονεία και την υπέρμετρη απανθρωπιά: να τον κάνει να πιστέψει ότι μπορεί να γίνει Θεός. Αυτό το αποκάλεσαν Ύβρι και η αναπόφευκτη τιμωρία όσων οδηγούνταν εκεί αποτέλεσε θεμελιώδες φιλοσοφικό ζήτημα ακόμα και στην αρχαία ποιητική τέχνη της τραγωδίας.

Σήμερα, βέβαια ο κόσμος δεν πιστεύει πια σε Θεούς, γι’ αυτό και δεν φοβάται τιμωρίες άνωθεν. Αυτό, από την άλλη, δεν σημαίνει πως παύουμε να διατηρούμε τις ίδιες προβληματικές μεσσιανικές αντιλήψεις – κάποιος ή κάτι τελικά θα μας σώσει από την ίδια την αδυναμία μας. Πιστεύουμε όχι σε μας, αλλά σε κάτι έξω από μας, ακόμα κι αν είναι κάτι που φτιάξαμε εμείς. Στη σύγχρονη ορολογία αποκαλείται Τεχνομεσσιανισμός: ο θεός μεταμορφωμένος σε μια σειρά αλγορίθμων, terabytes και καλωδίων.

Ώρα, λοιπόν να βρούμε καινούργιους θεούς, αφού οι παλιοί ξέπεσαν, το ίδιο και οι παράδεισοι που μας υπόσχονταν. Όπως έγραψε κάποτε ο Νίτσε, ο θεός πέθανε και τον σκοτώσαμε εμείς οι ίδιοι. Τι μας εμποδίζει, λοιπόν να πραγματώσουμε το ανέκφραστο κάποτε, αλλά πάντα παρόν στο πίσω μέρος της συνείδησής μας όνειρο της θέωσής μας; Τι μας εμποδίζει όχι απλώς να σωθούμε, αλλά να γίνουμε θεοί, Δημιουργοί μιας νέας μορφής ζωής και, παράλληλα, να εξελιχθούμε κι εμείς, μέσω αυτής της νέας μορφής ζωής, σε άυλες ίσως, αλλά αθάνατες στην ουσία τους υπάρξεις – ή, τουλάχιστον έτσι θέλουμε να πιστεύουμε;

Μπορεί να μην είμαστε πλέον άνθρωποι – τουλάχιστον με την έννοια που αποδίδουμε σήμερα στον όρο – θα παραμείνουμε όμως αθάνατοι. Ο φόβος του θανάτου είναι αυτό που ακόμα μας κατατρώει, αυτό που πρέπει να κατανικηθεί. Ο φόβος του θανάτου που ξεπερνά ακόμα και το θαυμαστό της ανθρώπινης διάστασής μας: τον έρωτα, τη σωματική επαφή, την αγάπη, την ενσυναίσθηση, την ίδια την ανθρώπινη παρόρμηση που μας ωθεί να γίνουμε ολοένα και καλύτεροι – όλα αυτά που θα χαθούν, όταν χαθεί αίφνης η ολότητά μας και η συνείδηση της θνητότητάς μας.

Διότι ακριβώς αυτή η συνείδηση της ολότητας και της θνητότητας είναι που μας διακρίνει. Η αίσθηση της μοναδικότητάς μας είναι που μας κάνει αυτό που είμαστε και η μοναδικότητα αυτή εδράζεται σε κάθε στοιχείο του εαυτού μας: σωματικό, ψυχικό, πνευματικό. Η ιδιοσυγκρασία μας, οι πεποιθήσεις μας, η ταυτότητά μας, ό, τι μας καθιστά πραγματικά θαυμαστούς καθρεφτίζεται πάντα στη θνητότητά μας και στην προσπάθειά μας όχι να την ξεγελάσουμε, αλλά να την καταξιώσουμε.

Δεν γνωρίζω αν υφίσταται πραγματικά κίνδυνος για τον απόλυτο αφανισμό μας από τις ΤΝ, όταν αυτές ανακαλύψουν ότι μπορούν να ξεπεράσουν τους δημιουργούς τους και τους φανούμε άχρηστοι ως υπάρξεις. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι καμία μηχανή, όσο προηγμένη κι αν είναι δεν θα μπορέσει να γίνει άνθρωπος και ότι ο πραγματικός κίνδυνος για τον άνθρωπο είναι να παραιτηθεί από την ανθρωπική αντίληψη του κόσμου…

*Φιλόλογος, Μ.Α., Διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας & Φιλοσοφίας της Τέχνης

 Σχολιάστε το άρθρο μας

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.  To ιστολόγιο μας δεν υιοθετεί τις απόψεις των αρθρογράφων, ούτε ταυτίζεται με τα θέματα που αναδημοσιεύει από άλλες ενημερωτικές ιστοσελίδες και δεν ευθύνεται για την εγκυρότητα, την αξιοπιστία και το περιεχόμενό τους.

Ακολουθήστε το ellinikiafipnisis.blogspot.com 

στο Facebook...

στο Twitter

στο Viber

στο Telegram

στο GAB...

κοινοποιήστε το και στους φίλους σας!